Laktoza
Laktoza, znana jako cukier mleczny, to organiczny związek chemiczny z grupy węglowodanów, składający się z D-galaktozy i D-glukozy połączonych wiązaniem β-1,4-glikozydowym. Występuje naturalnie w mleku i jest wykorzystywana w przemyśle, na przykład w formie koncentratu laktozowego do skarmiania zwierząt.
Metabolizm laktozy
W organizmach ssaków laktaza, enzym obecny w jelicie cienkim, rozkłada laktozę na glukozę i galaktozę, które następnie są wchłaniane. U noworodków i niemowląt aktywność laktazy jest najwyższa, jednak z wiekiem maleje, osiągając u dorosłych zaledwie 10% pierwotnej aktywności.
- Pierwotny niedobór laktazy jest najbardziej powszechnym schorzeniem.
- Wtórny niedobór laktazy może być wynikiem uszkodzenia błony śluzowej jelita.
- Wrodzony niedobór laktazy występuje rzadko.
W Polsce szacuje się, że 17-37% dorosłych ma niedobór laktazy, co prowadzi do objawów nietolerancji laktozy.
Historia laktozy
Laktoza została po raz pierwszy opisana w 1619 roku przez Fabrizio Bartolettiego. W 1780 roku została zaklasyfikowana jako cukier przez Carla Wilhelma Scheelega, a jej czysta postać została wydzielona i zbadana przez Franza von Soxhleta w 1893 roku.
Zawartość laktozy w produktach mlecznych
Laktoza występuje w mleku wszystkich ssaków, w tym mleku kobiecym. Większość dorosłych osób z hipolaktazją nie odczuwa problemów po spożyciu 5-10 g laktozy, co odpowiada 100-200 ml mleka lub jogurtu. W niektórych przypadkach można stosować suplementy laktazy w tabletkach.
Przykładowa zawartość laktozy w 100 g wybranych produktów mlecznych:
- Mleko krowie – od 4,6 do 4,9 g
- Mleko kozie – 4,4 g
- Mleko owcze – 5,1 g
- Mleko w proszku – od 39 do 51 g
- Jogurt – od 4,6 do 5,0 g
- Kefir – 4,1 g
- Sery żółte – 0,1 g
- Lody – 4,4 g
Wiele produktów spożywczych może zawierać „ukrytą” laktozę, co należy brać pod uwagę w diecie osób z nietolerancją laktozy.
