Kwas azotawy (HNO2) to nieorganiczny związek chemiczny, umiarkowanie słaby i nietrwały kwas tlenowy.
Otrzymywanie
Kwas azotawy jest produkowany przemysłowo poprzez wprowadzenie mieszaniny tlenku azotu (NO) i dwutlenku azotu (NO2) do wody. W tej mieszaninie obecne są również niewielkie ilości tritlenku diazotu (N2O3), który jest bezwodnikiem kwasu azotawego. W wyniku reakcji z wodą ustala się równowaga, prowadząc do powstawania HNO2.
W laboratoriach kwas azotawy można uzyskać, dodając do soli azotynowych (np. azotynu sodu) nieutleniające kwasy mineralne, takie jak rozcieńczony kwas siarkowy.
Właściwości chemiczne
Kwas azotawy istnieje tylko w rozcieńczonych roztworach wodnych. Przy zatężaniu ulega dysproporcjonowaniu, działając zarówno jako utleniacz, jak i reduktor. Jego sole i estry, takie jak azotyny, znajdują zastosowanie w diazowaniu, konserwacji żywności oraz lecznictwie.
Reakcje kwasu azotawego z pierwszorzędowymi aminami aromatycznymi prowadzą do powstawania soli diazoniowych. Kwas azotawy często generuje się in situ z azotynów. Do jego wykrywania można wykorzystać odczynnik Griessa.
Tautomeria
Kwas azotawy może być jednym z produktów fotolizy kwasu azotowego w niskotemperaturowych warunkach. Istnieje w równowadze z mniej trwałym tautomerem, w którym atom wodoru jest połączony z atomem azotu. Cząsteczka kwasu azotowego jest płaska, z określoną symetrią i różnymi długościami wiązań.
Wpływ na organizm człowieka
Kwas azotowy (III) jest czynnikiem mutagennym, co negatywnie wpływa na organizm ludzki. Może prowadzić do usuwania grup aminowych z zasad azotowych DNA, co skutkuje mutacjami punktowymi.
Przypisy
Kategoria: Tlenowe kwasy azotu
