Kuźnia
Kuźnia to budynek przeznaczony do prac kowalskich, a także do podkuwania koni. W tym miejscu wytwarzano niezbędne narzędzia i sprzęty żelazne dla mieszkańców wsi oraz rzemieślników.
Funkcje i wyposażenie kuźni
Kowale nie tylko produkowali narzędzia, takie jak noże czy garnki, ale także wykonywali gwoździe, haki, zamki i elementy żelazne obiektów sakralnych, jak krzyże. W pewnych sytuacjach pełnili również funkcje felczerów lub dentystów. Kuźnie były często zatrudniane przez właścicieli dworów lub mieszkańców wsi, a w okresie pouwłaszczeniowym działały jako samodzielne rzemiosła.
Budynki kuźni, zazwyczaj prostokątne, wznoszono głównie z drewna, ale w centralnej i północnej Polsce również z kamienia lub cegły. Z uwagi na ryzyko pożaru, umieszczano je z dala od innych zabudowań, często na obrzeżach wsi. Niektóre kuźnie miały podcienia, co ułatwiało prace na zewnątrz w trudnych warunkach pogodowych.
Wyposażenie
Podstawowe wyposażenie kuźni obejmowało:
- palenisko na kamiennym podwyższeniu,
- kowadło umieszczone na pniu,
- stół pod oknem,
- naczynie (koryto) do hartowania,
- skórzany miech do podtrzymywania ognia,
- narzędzia, takie jak młoty, kleszcze, gwintownice, cyrkle, pilniki.
Od XIX wieku kuźnie zaczęły korzystać z narzędzi produkowanych fabrycznie, takich jak śrubokręty, wiertarki czy narzędzia elektryczne.
Proces kucia
Temperatura w palenisku osiąga 1300 °C, co pozwala na uzyskanie białej barwy stali. Kucie odbywa się w zakresie 800-1300 °C, w zależności od rodzaju stali. W tej temperaturze stal staje się plastyczna, co umożliwia jej kształtowanie oraz nadawanie odpowiedniej struktury krystalicznej. Kowale mogli również rozdzielać i łączyć kawałki stali oraz nadawać im wymagany kształt poprzez różne techniki, takie jak gięcie czy cięcie.
Zmiany w znaczeniu kuźni
Wraz z malejącą liczbą koni oraz rozwojem nowoczesnych warsztatów mechanicznych, kuźnie straciły na znaczeniu w społeczeństwie.
