Kultura egejska
Kultura egejska odnosi się do trzech głównych kultur, które rozwijały się na terenach Grecji i wyspach Morza Egejskiego w III i II tysiącleciu p.n.e.:
- Kultura minojska – rozwijała się na Krecie od połowy III tysiąclecia p.n.e. do XV wieku p.n.e.
- Kultura helladzka – rozwijała się w Grecji kontynentalnej od III tysiąclecia p.n.e. do XII wieku p.n.e., z szczytem rozwoju, znanym jako kultura mykeńska, trwającą od około 1600 p.n.e. do 1100 p.n.e.
- Kultura cykladzka – rozwijała się na Cykladach od III tysiąclecia p.n.e. do XII wieku p.n.e.
Periodyzacja i chronologia
Periodyzacja kultur egejskich opiera się na badaniach archeologicznych z początku XX wieku, które zdefiniowały ramy czasowe dla Krety, Grecji kontynentalnej i Cyklad. W każdej kulturze wyróżnia się trzy okresy:
- Wczesny (Early) – oznaczany jako EM dla kultury minojskiej, EH dla helladzkiej, EC dla cykladzkiej.
- Średni (Middle) – MM dla minojskiej, MH dla helladzkiej, MC dla cykladzkiej.
- Późny (Late) – LM dla minojskiej, LH dla helladzkiej, LC dla cykladzkiej.
Ustalanie dat jest skomplikowane z powodu braku źródeł pisanych i trudności w datowaniu archeologicznym. Istotnym wydarzeniem było wybuch wulkanu na Santorynie, który miał miejsce pod koniec XVI wieku p.n.e.
Ważniejsze daty i wydarzenia
- ok. 2600 p.n.e. – początek okresu wczesnominojskiego na Krecie.
- ok. 2100 p.n.e. – rozpoczęcie okresu średniominojskiego (budowa pałaców w Knossos i innych lokalizacjach).
- ok. 2000 p.n.e. – przybycie pierwszych Greków na Bałkany.
- ok. 1800 p.n.e. – zniszczenie pierwszych pałaców na Krecie.
- ok. 1700 p.n.e. – początek okresu późnominojskiego (nowe pałace na Krecie).
- ok. 1628 p.n.e. – wybuch wulkanu na Therze.
- ok. 1580 p.n.e. – początek okresu mykeńskiego w Grecji kontynentalnej.
- ok. 1550 p.n.e. – zniszczenie drugich pałaców.
- 1184 p.n.e. – tradycyjna data zniszczenia Troi.
Podsumowanie
Kultura egejska, obejmująca minojską, helladzką i cykladzką, stanowi kluczowy element historii starożytnej Grecji, z bogatą periodyzacją i ważnymi wydarzeniami, które kształtowały rozwój regionu w epoce brązu.
