Krzyż Zasługi
Krzyż Zasługi to polskie cywilne odznaczenie państwowe, ustanowione 23 czerwca 1923 roku, przyznawane za zasługi dla Państwa lub obywateli. Odznaczenie dzieli się na trzy stopnie:
- Złoty Krzyż Zasługi
- Srebrny Krzyż Zasługi
- Brązowy Krzyż Zasługi
Odmianami są Krzyż Zasługi za Dzielność oraz Krzyż Zasługi z Mieczami.
Historia
1923–1945
W okresie międzywojennym Krzyż Zasługi był najwyższym odznaczeniem cywilnym. Przyznawany był osobom, które wyróżniły się w pracy na rzecz kraju. Każdy stopień mógł być przyznany tej samej osobie do czterech razy, z wyjątkiem wyjątkowych czynów, które mogły zostać nagrodzone od razu wyższym stopniem. Złoty Krzyż nadawał Prezydent RP na wniosek premiera, natomiast srebrny i brązowy Krzyż przyznawano na wniosek poszczególnych ministrów.
Pierwsza zbiorowa dekoracja miała miejsce 11 listopada 1923 roku. W latach 1923–1939 przyznano 151 034 Krzyże Zasługi, z czego w ostatnich dwóch latach przed II wojną światową liczba nadanych odznaczeń znacznie wzrosła.
1944–1992
Po II wojnie światowej Krzyż Zasługi został włączony do systemu odznaczeń Polski Ludowej. Wprowadzono możliwość nadawania go również instytucjom. Odznaczenie zachowało podział na trzy stopnie, jednak wprowadzono zasady ograniczające liczbę nadanych Krzyży. Łącznie w latach 1944–1992 przyznano 3 541 694 Krzyże Zasługi.
Od 1992
W III Rzeczypospolitej Krzyż Zasługi wrócił do systemu odznaczeń na mocy ustawy z 16 października 1992 roku. W latach 1992–2009 przyznano 49 468 Złotych, 84 642 Srebrnych i 97 973 Brązowych Krzyży Zasługi. Odznaki różnią się między sobą kolorami i wzorami, a także sposobem noszenia.
Baretki
II RP
W okresie międzywojennym na baretkach zakładano oznaki dodatkowe w postaci okuć.
Polska Ludowa
Wprowadzono galoniki dla odróżnienia Krzyża Srebrnego od Złotego, jednak nie stosowano okuć za kolejne nadania.
III RP
Obecnie utrzymano galoniki, a drugie nadanie odznaczenia oznacza się na baretce odpowiednim okuciem. Można nosić tylko jedną baretę, najwyższego posiadanego stopnia.
Odznaczeni
Krzyż Zasługi przyznawany był wielu osobom oraz instytucjom za wybitne osiągnięcia i zasługi w różnych dziedzinach.
