Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego
Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego to polskie odznaczenie wojskowe, które honoruje żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych oraz inne organizacje niepodległościowe. Jego celem jest uhonorowanie osób, które wykazały się wybitnymi zasługami dla Narodu i Państwa Polskiego, zarówno w działaniach bojowych, jak i organizacyjnych.
Ustanowienie (1944)
Odznaczenie zostało ustanowione 14 grudnia 1944 roku przez Radę Polityczną Narodowych Sił Zbrojnych. Krzyż dzielił się na dwie wersje: z mieczami (za zasługi bojowe) oraz bez mieczy (za osiągnięcia organizacyjne), z podziałem na trzy stopnie: złoty, srebrny i brązowy.
Łącznie przyznano 57 odznaczeń, w tym:
- 2 Złote Krzyże
- 12 Srebrnych Krzyży
- 13 Brązowych Krzyży
- 14 Srebrnych Krzyży z Mieczami
- 16 Brązowych Krzyży z Mieczami
Początkowo odznaczeni otrzymywali zielone wstążki z czarnym paskiem, symbolizujące nadzieję oraz żałobę po poległych.
Restytucja (1992)
Ustawą z 16 października 1992 roku Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego uznano za państwowe odznaczenie wojskowe, nadawane za zasługi w latach 1939–1945. Rozporządzenie Prezydenta RP z 10 listopada 1992 roku określiło wzór oraz tryb nadawania odznaczenia. Krzyż był nadawany przez Prezydenta RP na wniosek Ministra Obrony Narodowej lub Ministra Spraw Zagranicznych, a jego nadawanie zakończyło się 8 maja 1999 roku. Łącznie przyznano od 2651 do 2724 krzyży.
Opis odznaki
Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego ma postać srebrzonego, równoramiennego krzyża o wymiarach 40 × 40 mm. Na awersie znajduje się orzeł z 1939 roku oraz daty 1939 i 1945, a także Szczerbiec. Na rewersie umieszczono napis „NARODOWY CZYN ZBROJNY”. Krzyż zawieszony jest na wstążce zielonej z biało-amarantowym paskiem oraz czarnymi i zielonymi wstążkami po bokach. Współczesną wersję odznaczenia opracował rzeźbiarz Edward Gorol.
Odznaczeni
Na liście odznaczonych znajdują się zarówno osoby z wybitnymi osiągnięciami bojowymi, jak i organizacyjnymi, które przyczyniły się do walki o niepodległość Polski.
