Krztusiec (koklusz) to ostra, bakteryjna choroba zakaźna układu oddechowego, wywoływana przez pałeczkę krztuśca (Bordetella pertussis). Charakteryzuje się nawracającymi napadami kaszlu, często z bezdechem. Po przechorowaniu organizm nabywa długotrwałą odporność, jednak możliwe są powtórne zachorowania.
Objawy
Okres wylęgania krztuśca wynosi 7-14 dni. Objawy choroby można podzielić na trzy fazy:
- I faza (faza kataralna) – trwa około 2 tygodni; obejmuje nieżyt dróg oddechowych, ból gardła, katar, suchy kaszel i stany podgorączkowe.
- II faza (faza napadowego kaszlu) – trwa około 10 tygodni; występują napady kaszlu z bezdechami i charakterystycznym „pianiem”, a na końcu mogą wystąpić wymioty.
- III faza (faza zdrowienia) – trwa około 2 tygodni lub dłużej; kaszel stopniowo ustępuje, ale może się nasilać przy dodatkowych infekcjach.
Epidemiologia
Krztusiec był niegdyś powszechny i mogł prowadzić do zgonów, obecnie występuje rzadziej. Najwięcej zachorowań odnotowano w Australii, Indiach i USA. W Polsce w 2012 roku zarejestrowano 2 743 przypadków, a rocznie liczba ta waha się od około 2 000 do 5 000.
Patomechanizm
Zakażenie następuje przez inhalację zakaźnego aerozolu. Bakterie modyfikują białko G, co prowadzi do zaburzeń w przekazywaniu sygnałów komórkowych.
Leczenie
W przypadku ciężkiego przebiegu choroby, zwłaszcza u małych dzieci, może być konieczna wentylacja mechaniczna. Leczenie obejmuje:
Leczenie objawowe:
- leki rozrzedzające wydzielinę
- nawadnianie
- właściwa pielęgnacja i odżywianie
Leczenie farmakologiczne:
Stosuje się antybiotyki makrolidowe, takie jak azytromycyna i klarytromycyna. W przypadku nietolerancji można zastosować kotrimoksazol.
Szczepionki
Dostępne są dwie szczepionki:
- pełnokomórkowa (DTwP) – uodpornienie na 10-12 lat
- bezkomórkowa (DTaP) – uodpornienie na około 5 lat
Szczepienia przypominające są zalecane co 10 lat po osiągnięciu pełnej odporności.
Reakcje poszczepienne
Po szczepieniu mogą wystąpić lekkie odczyny miejscowe lub poważniejsze reakcje (1:10 000), takie jak zespół hipotoniczno-reaktywny czy drgawki gorączkowe.
Podsumowanie
Krztusiec jest chorobą zakaźną, której objawy rozwijają się w trzech fazach. Leczenie obejmuje zarówno farmakoterapię, jak i działania wspierające. Szczepienia są kluczowe dla zapobiegania chorobie.
