Krwawa niedziela
Krwawa niedziela odnosi się do wydarzeń, które miały miejsce 30 stycznia 1972 roku w Londonderry, Irlandia Północna. Wówczas brytyjscy żołnierze z 1 Pułku Spadochronowego zastrzelili 13 uczestników pokojowego marszu protestacyjnego, a czternasty zmarł kilka miesięcy później. Marsz miał na celu sprzeciw wobec prawa umożliwiającego internowanie osób podejrzanych o terroryzm oraz zakazu organizowania demonstracji.
Geneza i przebieg zdarzeń
W drugiej połowie lat 60. XX wieku nasiliły się napięcia w Irlandii Północnej, co doprowadziło do wzrostu militarnej obecności brytyjskich władz. 30 stycznia 1972 roku, mimo zakazu, Northern Ireland Civil Rights Association zorganizowało protest w Londonderry. Uczestnicy, głównie z katolickiej dzielnicy Bogside, wyszli na ulicę w liczbie ponad 8 tysięcy. Żołnierze brytyjscy użyli armatek wodnych i gazu łzawiącego, co wywołało panikę w tłumie. Po strzałach oddanych przez żołnierzy zginęło 13 osób, a 16 zostało rannych.
Skutki incydentu
Incydent wywołał oburzenie wśród katolików w Irlandii, co doprowadziło do protestów w Dublinie. Premier Republiki Irlandii, Jack Lynch, potępił działania brytyjskich władz. Wśród ofiar było sześciu nastolatków.
Śledztwa
1 lutego 1972 roku premier Edward Heath powołał komisję pod przewodnictwem Lorda Najwyższego Sędziego, Johna Widgery, w celu zbadania wydarzeń. Raport, opublikowany w kwietniu, obarczył odpowiedzialnością organizatorów manifestacji, uznając, że żołnierze byli sprowokowani. W 2010 roku premier David Cameron przeprosił w imieniu Wielkiej Brytanii za te wydarzenia.
Lista ofiar
- Jack Duddy, 17 lat, zastrzelony na podwórku.
- Michael Kelly, 17 lat, zmarł po postrzale w brzuch.
- James Wray, 22 lata, zginął od rany.
- Gerald McKinney, 35 lat, postrzelony w kark.
- Gerald Donaghy, 17 lat, zmarł po postrzale w brzuch.
- Bernard McGuigan, 41 lat, zastrzelony w tył głowy.
- Hugh Gilmour, 17 lat, zginął od kuli.
- Kevin McElhinney, 17 lat, postrzelony w okolicach krzyża.
- John Johnston, czternasta ofiara, zmarł w wyniku ran.
Krwawa niedziela w kulturze popularnej
Wydarzenia krwawej niedzieli inspirowały artystów. John Lennon i Yoko Ono stworzyli utwór Sunday Bloody Sunday, a Paul McCartney wydał singiel Give Ireland Back to the Irish, który został zakazany. Zespół U2 również nagrał piosenkę o tym samym tytule. W 2002 roku powstał film Krwawa niedziela w reżyserii Paula Greengrassa, a temat ten pojawił się także w serialu Derry Girls.
