Kruhel Wielki
Kruhel Wielki to osiedle nr 21 miasta Przemyśla, które do 31 grudnia 2009 roku funkcjonowało jako wieś w województwie podkarpackim, w gminie Krasiczyn. 1 stycznia 2010 roku zostało przyłączone do Przemyśla, a wcześniej, w 1977 roku, część jego obszaru (46 ha) włączono do miasta.
Historia
Pierwsze wzmianki
Nazwa miejscowości pochodzi od ukraińskiego słowa kruh, co oznacza „koło”. Najwcześniejsza wzmianka o Kruhelu datowana jest na 1418 rok, kiedy to był własnością Symka i Jerzego z Prałkowiec. W wyniku podziałów majątkowych powstały dwie miejscowości: Kruhel Wielki i Kruhel Mały.
Wieś jako zastaw
W 1474 roku Jerzy Krzyżyc z Prałkowiec zastawił wieś Kruhel na rzecz radców przemyskich w zamian za pożyczkę, która nigdy nie została spłacona, co sprawiło, że Kruhel Wielki stał się de facto własnością Przemyśla. W 1565 roku mieszkało tu 12 kmieci i 5 zagrodników.
Kolejni dzierżawcy
W XVII wieku wieś była dzierżawiona przez Jana Grzegorzkiewicza. W XIX wieku działały tu browar, piec do wypalania wapienia oraz warsztat bielenia płótna. W 1868 roku przebywał tu pisarz Apollo Korzeniowski.
XX wiek
W II Rzeczypospolitej wieś należała do powiatu przemyskiego. W 1920 roku została wydzierżawiona dla zakładu dla dziewcząt. Po II wojnie światowej ukraińska ludność została w większości deportowana do ZSRR.
Przyłączenie do Przemyśla
W 2008 roku rozpoczęto starania o przyłączenie Kruhela Wielkiego do Przemyśla. W konsultacjach społecznych większość mieszkańców opowiedziała się za tym krokiem. 1 stycznia 2010 roku sołectwo stało się częścią miasta.
Zabytki
- Drewniana cerkiew greckokatolicka pw. Wniebowstąpienia Pańskiego z XVII wieku, uznawana za jedną z najstarszych w Polsce.
- Dzwonnica o konstrukcji słupowej z XVIII wieku.
- Neogotyckie kościoły z początku XX wieku, w tym kościół w Kruhelu Wielkim z 1914 roku, otoczony mogiłami żołnierzy.
- Pozostałości systemu obronnego Twierdzy Przemyśl, w tym fort pomocniczy VIb Lipnik z 1905 roku.
Kruhel Wielki, z bogatą historią i cennymi zabytkami, stanowi istotną część Przemyśla, zachowując swoje unikalne dziedzictwo kulturowe.
