Kozacy rejestrowi
Kozacy rejestrowi, znani również jako Kozacy zaporoscy, to grupa żołnierzy, którzy zostali wpisani do imiennego wykazu i otrzymywali żołd od Rzeczypospolitej, a później także od Rosji. Pierwszy rejestr powstał w 1572 roku.
Historia
Początkowa liczba Kozaków rejestrowych wynosiła około 400, a ich liczba zmieniała się w zależności od sytuacji politycznej w Naddnieprzu. W 1590 roku liczba ta wzrosła do około 1000. W 1637 roku Kozacy uzyskali rejestr obejmujący 8 tysięcy osób oraz znaczące przywileje. Jednak po klęsce powstania Pawluka w 1638 roku, liczba ta została ograniczona do 6 tysięcy, a autonomiczne prawa Kozaków zostały zmniejszone.
Mała liczba Kozaków rejestrowych przyczyniła się do wybuchu powstania Chmielnickiego w 1648 roku. Zgodnie z ugodą zborowską z sierpnia 1649 roku, król Jan II Kazimierz Waza uznał tytuł hetmański Chmielnickiego i zwiększył rejestr do 40 tysięcy. Jednak po bitwie pod Beresteczkiem w 1651 roku, na mocy ugody w Białej Cerkwi, liczba ta została zmniejszona do 20 tysięcy. Unia hadziacka w 1658 roku ustaliła rejestr na poziomie 30 tysięcy, z możliwością rozszerzenia jego liczby.
Siedziby pułków
- Rejestr Kozaków po zawarciu ugody zborowskiej w 1649 roku
- Znaczenie i lokalizacja siedzib pułków
