Kotewka orzech wodny
Kotewka orzech wodny, znana również jako Trapa natans, to roślina wodna, która w Polsce uznawana jest za gatunek krytycznie zagrożony. Historia jej występowania w Polsce pokazuje dramatyczny spadek liczby stanowisk, które zmniejszyły się o 82% między 1870 a 1980 rokiem oraz o kolejne 60 w ostatnich dwóch dekadach XX wieku.
Status ochrony
Kotewka jest objęta ochroną w wielu krajach, w tym na czerwonych listach w Turcji, Niemczech, Czechach, Słowacji, Ukrainie, Białorusi i Bułgarii. W Polsce jej obecność potwierdzono jedynie na 39 stanowiskach.
Przyczyny zagrożenia
Przyczyny zanikania kotewki nie są do końca jasne, ale zidentyfikowano kilka zagrożeń, w tym:
- Regulacje rzek i wypłycanie zbiorników.
- Zarastanie starorzeczy.
- Usuwanie roślin podczas zabiegów rybackich.
- Skażenie chemiczne wód.
- Wprowadzenie roślinożernych ryb, takich jak amur biały.
Warunki ochrony
W celu ochrony i utrzymania kotewki w jej naturalnych stanowiskach należy:
- Ograniczyć spuszczanie wody w stawach jedynie do okresu nie wegetacyjnego.
- Utrzymywać stały poziom wody latem.
- Ograniczyć wykaszanie roślinności wodnej.
- Tworzyć niewielkie zagłębienia w dnie zbiorników.
- Eliminować amura białego z miejsc występowania kotewki.
Zastosowanie kotewki
Kotewka ma wiele zastosowań:
Roślina jadalna
Orzechy kotewki są odżywcze, zawierają skrobię, białko, witaminy oraz makro- i mikroelementy. Są smaczne i mogą być spożywane na surowo lub po ugotowaniu. W przeszłości były ważnym źródłem pożywienia.
Roślina ozdobna
Uprawiana w oczkach wodnych, kotewka przyciąga uwagę swoim oryginalnym pokrojem i liśćmi.
Roślina lecznicza
W ajurwedzie kotewka stosowana jest jako środek moczopędny, wzmacniający oraz w leczeniu różnych dolegliwości. Ekstrakty z rośliny mają działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne.
Uprawa
Rozmnażanie kotewki odbywa się przez wysiew nasion. Roślina preferuje dobrze nasłonecznione zbiorniki z organicznym podłożem i wymaga starannej pielęgnacji oraz nawożenia.
Zagrożenia dla zdrowia
Kotewka może stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi, gdyż jej owoce mogą być źródłem pasożytów. Dodatkowo, rośliny rosnące w zanieczyszczonych wodach mogą akumulować metale ciężkie, co jest niebezpieczne dla zdrowia.
Ostre rogi orzechów mogą również powodować rany, co czyni kotewkę rośliną wymagającą ostrożności przy użytkowaniu.
