Koszar w Karpatach Zachodnich
Koszar to przenośna zagroda dla owiec, kluczowy element gospodarki pasterskiej w Karpatach Zachodnich, szczególnie w regionie Żywiecczyzny. Stosowany podczas wypasu zwierząt na halach pasterskich, koszar zbudowany jest z rozłącznych przęseł, co ułatwia jego transport.
Definicja i budowa koszaru
Według Sebastiana Flizaka, koszar można zdefiniować jako ogrodzenie w kształcie prostokąta, wykonane z giętych desek. Na Żywiecczyźnie każdy szałas miał swój koszar, natomiast na Wołoszczyźnie Morawskiej koszary budowano z żerdzi, desek lub plecionek, łączonych pierścieniami z wikliny.
Flizak opisał również proces tworzenia krzasła, które jest częścią koszaru. Krzasło składa się z trzech łat zwanych przeplecinami oraz deszczułek łupanych z drzewa smrekowego. Jego standardowe wymiary to około 3 metry długości i 1,5 metra wysokości, co sprawia, że może być przenoszone przez jedną osobę. Koszary były także wykorzystywane do grodzenia sadów i dróg polnych.
Rodzaje koszarów
- Koszar: Ogólny typ zagrody dla owiec.
- Strągi: Koszary przeznaczone do dojenia owiec.
- Kosarzyska/Koszarzyska: Inne nazwy odnoszące się do koszarów.
Podsumowanie
Koszar odgrywa istotną rolę w tradycyjnym szałaśnictwie, stanowiąc niezbędny element w gospodarce pasterskiej Karpatach Zachodnich. Jego konstrukcja i funkcjonalność dostosowane są do specyfiki górskiego wypasu owiec.
