Korona Chrobrego
Korona Chrobrego, znana również jako Korona Uprzywilejowana, była najważniejszym insygnium koronacyjnym królów polskich, symbolizującym pochodzenie władzy od Boga oraz suwerenność Królestwa Polskiego. Stanowiła również wyraz wierności monarchy prawu Rzeczypospolitej.
Historia korony
Według Jana Długosza, korona została darowana Bolesławowi Chrobremu przez cesarza Ottona III, jednak w rzeczywistości powstała dopiero na koronację Władysława I Łokietka w 1320 roku. Korona była nazywana Koroną Chrobrego, co miało podkreślić tradycję państwową. Po koronacji Łokietka i Kazimierza Wielkiego, korona została wywieziona na Węgry przez Ludwika Węgierskiego, a następnie zwrócona Władysławowi Jagielle w 1412 roku.
Korona Władysława I Łokietka była przechowywana w Skarbcu Koronnym na Wawelu i wyjmowana tylko w wyjątkowych sytuacjach, za zgodą Sejmu. Król mógł ją założyć tylko raz w życiu – podczas koronacji, choć zdarzały się odstępstwa.
Grabież i los korony
W 1795 roku Korona Chrobrego została skradziona przez żołnierzy pruskich i przekazana królowi Fryderykowi Wilhelmowi II. W 1809 roku, z powodu problemów finansowych Prus, korona została przetopiona, a z jej złota bito monety.
Opis korony
Korona Chrobrego była w całości złota, składała się z dziesięciu segmentów połączonych zawiasami, z ornamentami ażurowymi i zdobiona drogocennymi kamieniami, takimi jak rubiny, szmaragdy, szafiry i perły. Początkowo była otwarta, ale w XVI wieku nadano jej zamkniętą formę, dodając kabłąki i glob z krzyżykiem.
Koronacje z użyciem Korony Chrobrego
- 1320 – Władysław I Łokietek
- 1333 – Kazimierz III Wielki
- 1370 – Ludwik Węgierski
- 1434 – Władysław III Warneńczyk
- 1447 – Kazimierz IV Jagiellończyk
- 1492 – Jan I Olbracht
- 1501 – Aleksander Jagiellończyk
- 1507 – Zygmunt I Stary
- 1530 – Zygmunt II August
- 1574 – Henryk Walezy
- 1587 – Zygmunt III Waza
- 1633 – Władysław IV Waza
- 1649 – Jan II Kazimierz Waza
- 1669 – Michał Korybut Wiśniowiecki
- 1676 – Jan III Sobieski
- 1697 – August II Mocny
- 1764 – Stanisław August Poniatowski
Replika Korony Chrobrego
W latach 2001–2003 dokonano rekonstrukcji Korony Chrobrego na podstawie dokumentacji z XVIII wieku. Replika ta, wykonana z przetopionych regaliów, była wystawiana w Muzeum Okręgowym w Nowym Sączu oraz na zamku w Starej Lubowli.
