Konstal 13N
Konstal 13N to typ tramwaju produkowanego w Polsce w latach 1959–1969 przez zakłady Konstal w Chorzowie. Był to pierwszy polski tramwaj szybkobieżny, z łączną produkcją 836 egzemplarzy.
Początki i rozwój
W 1955 roku MPK Warszawa zakupiło dwa tramwaje Tatra T1 w celu wprowadzenia nowoczesnych rozwiązań konstrukcyjnych. Powstały projekty tramwajów 11N i 12N, jednak ich realizacja była niemożliwa z powodu braku odpowiednich technologii w polskim przemyśle. W 1957 roku zakupiono 25 kompletów aparatury elektrycznej od belgijskiej firmy ACEC, co pozwoliło na stworzenie projektu tramwaju 13N. W porównaniu do modelu 102Na, 13N wyróżniał się inną konstrukcją przegubu i nowoczesnym nastawnikiem.
Dostawy i eksploatacja
Tramwaje 13N były głównie przeznaczone dla Warszawy, chociaż 4 sztuki zostały przebudowane na wersję stycznikową dla Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP). Prototypy były testowane w Warszawie i Katowicach, gdzie również eksploatowano inne modele.
W miarę upływu lat, tramwaje 13N podlegały różnym modernizacjom. W Chorzowie działa jeden wóz techniczny, natomiast Poznań posiadał muzealny egzemplarz 13N do 2011 roku. Ostateczna eksploatacja tramwajów 13N w Warszawie zakończyła się w nocy z 31 grudnia 2012 na 1 stycznia 2013 roku.
Wagony historyczne i ciekawostki
- Wagony 13N były trzecim typem tramwajów w Warszawie po II wojnie światowej.
- W początkowym okresie eksploatacji nazywane były „trumnami” z powodu swojej smukłej konstrukcji.
- W 1994 roku zmodernizowano wagony 821 i 818 na typ 13Nmod, przekształcając 818 w doczepę.
- W serialu „Miodowe lata” tramwajem 13N kierował motorniczy Karol Krawczyk.
- W filmie animowanym „Tytus, Romek i A’Tomek” wagon 13N nr 711 został przekształcony w wszechkosmiczny pojazd.
- Ostatni przejazd tramwajem 13N w ruchu liniowym miał miejsce 5 stycznia 2013 roku.
Podsumowanie
Tramwaje 13N miały istotny wpływ na rozwój komunikacji tramwajowej w Polsce, wprowadzając nowoczesne rozwiązania techniczne. Pomimo zakończenia eksploatacji, wagony te pozostają częścią historii transportu miejskiego i są eksponowane podczas różnych wydarzeń kulturalnych.
