Konformizm – definicja i znaczenie
Konformizm, z łacińskiego conformo, oznacza zmianę zachowania pod wpływem innych ludzi. Odnosi się do podporządkowania się wartościom, normom i zasadom panującym w grupie społecznej. Obejmuje sytuacje, w których członek grupy zmienia swoje przekonania lub zachowania, aby dostosować się do oczekiwań innych. W socjologii konformizm jest jednym ze sposobów dostosowania jednostki społecznej do norm grupowych.
Rodzaje konformizmu
Wyróżnia się trzy poziomy konformizmu:
- Uleganie – jednostka dostosowuje się do grupy w sytuacji presji, ale wraca do swoich przekonań, gdy grupa znika. Motywem jest lęk przed odrzuceniem.
- Identyfikacja – osoba pragnie być podobna do grupy, co skutkuje dopasowaniem zachowań, nawet w jej nieobecności.
- Introjekcja (internalizacja) – najgłębsza forma konformizmu, polegająca na przyjęciu norm i wartości grupy jako własnych.
Motywy konformizmu
Wśród motywów konformizmu wyróżnia się trzy kluczowe:
- Lęk przed odrzuceniem – obawa przed ośmieszeniem lub odrzuceniem przez grupę.
- Pragnienie posiadania racji – jednostki naśladują innych, gdy mają wątpliwości co do słuszności swoich działań.
- Wpływ sankcji – zarówno pozytywnych, jak i negatywnych, które mogą skłaniać do uległości.
Czynniki wpływające na konformizm
Skłonność do konformizmu jest uzależniona od kilku czynników:
- Poczucie niepewności jednostki.
- Niska samoocena.
- Specjalistyczny skład grupy.
- Jednomyślność grupy.
- Pilność zadania powierzonego jednostce.
- Chęć uczestniczenia w grupie.
- Brak sprzymierzeńców.
- Niepewność kompetencji dotyczących zadania.
- Słaba pozycja w grupie.
- Poczucie zagrożenia zewnętrznego.
Badania sugerują, że kobiety mogą mieć większą skłonność do konformizmu, jednak współczesne analizy niekoniecznie potwierdzają ten pogląd.