Konferencja w Spa (5-16 lipca 1920)
Konferencja w Spa miała miejsce w belgijskim mieście Spa i zgromadziła przedstawicieli państw Ententy, Polski, Czechosłowacji oraz Niemiec. Tematem spotkania były opóźnienia Niemiec w realizacji postanowień traktatu wersalskiego, w tym rozbrojenia i spłat reparacji wojennych.
Uczestnicy
Ententę reprezentowali:
- David Lloyd George (Wielka Brytania)
- George Curzon (Wielka Brytania)
- Alexandre Millerand (Francja)
- Léon Delacroix (Belgia)
- Paul Hymans (Belgia)
- Carlo Sforza (Włochy)
- Chinda Sutemi (Japonia)
Stronę niemiecką reprezentowali m.in. minister finansów Joseph Wirth oraz minister Reichswehry Otto Geßler.
Podjęte decyzje
- Ustalono, że 1 stycznia 1921 będzie ostatecznym terminem na rozbrojenie wojsk niemieckich.
- Określono wysokość miesięcznych dostaw węgla z Niemiec jako reparacje wojenne.
Rola Polski
W kontekście toczącej się wojny polsko-bolszewickiej, premier Polski, Władysław Grabski, wystąpił z prośbą o pośrednictwo Ententy w rozmowach z bolszewikami. Strona zachodnia zgodziła się na negocjacje, jednak wymagała od Polski znacznych ustępstw.
Ustalenia dotyczące rozejmu
10 lipca 1920 roku premier Grabski zgodził się na:
- Zainicjowanie rozejmu z bolszewikami.
- Wycofanie polskich wojsk na linię Curzona.
- Oddanie Wilna Litwie w zamian za pomoc w negocjacjach.
Polska zaakceptowała także niekorzystne decyzje dotyczące podziału Śląska Cieszyńskiego i kontroli nad Gdańskiem. Rząd polski zgodził się również na przyszłe decyzje Rady Najwyższej Ententy dotyczące granic litewskich oraz Galicji wschodniej.
Reakcje i konsekwencje
Józef Piłsudski był przeciwny misji Grabskiego, uważając, że decyzje aliantów nie przyniosą korzyści Polsce. Klęska Grabskiego na konferencji doprowadziła do jego dymisji 24 lipca 1920 roku, a na czoło rządu stanął Wincenty Witos.
Po konferencji, 22 lipca 1920 roku minister Patek wysłał propozycję rozmów pokojowych do Moskwy, które rozpoczęły się 1 sierpnia, lecz zakończyły się niepowodzeniem. Kolejne rokowania miały miejsce w Mińsku.
