Komuna Miejska
Komuna miejska, znana jako communitas civium, to organizacja samorządowa, która powstała w miastach średniowiecznej Europy, w wyniku uniezależnienia się od władzy feudalnej. Proces ten mógł wynikać z ugody z feudałem lub zbrojnego powstania.
Historia i Rozwój
Najstarsze komuny miejskie pojawiły się w XI wieku, głównie w północnych i środkowych Włoszech, czerpiąc inspiracje z tradycji rzymskiej. System ten opierał się na władzy oligarchicznej rady, z wybieranym urzędnikiem-konsulem. Komuny rozwijały się również w Niemczech, Polsce, Czechach i na Węgrzech.
W innych regionach, takich jak Flandria, Francja czy północno-zachodnie Niemcy, władza miejska wyłoniła się z lokalnych organizmów sądowych. W miastach dominował patrycjat, a podstawy prawne jego władzy kształtowały się w wyniku walki z feudałami oraz cechami rzemieślniczymi.
Różnice w Rozwoju
Rozwój komun miejskich w Europie był zróżnicowany. Miasta często przejmowały modele ustroju z miast macierzystych. Przykłady to:
- W Anglii – wzory normandzkie
- W Niemczech – Magdeburg na wschodzie, Lubeka na północy, Wiedeń na południu
Nazwa prawa, na którym lokowano nowe miasta, często pochodziła od miasta macierzystego, np. prawo magdeburskie czy lubeckie.
Konflikty i Samodzielność
W XIII wieku konflikty między patrycjatem a pospólstwem zaostrzyły się, szczególnie we Włoszech, gdzie walki polityczne sprzyjały skupieniu władzy w rękach podestów. Często dochodziło do przejęcia władzy przez jednostki, które dążyły do zapewnienia sobie dziedziczności (signoria).
Komuny miejskie uzyskiwały samodzielność polityczną, która przetrwała do czasów nowożytnych. Najwcześniej uniezależniały się miasta włoskie, co było efektem rywalizacji między cesarstwem a papiestwem. Podobną samodzielność uzyskały większe ośrodki miejskie w Niemczech i Holandii po upadku władzy cesarskiej w XII wieku.