Komórka parzydełkowa (knidocyt)
Komórka parzydełkowa, znana również jako knidocyt, to wyspecjalizowana komórka występująca u zwierząt z typu parzydełkowców (Cnidaria). Jej główną funkcją jest zdobywanie pokarmu oraz obrona. Knidocyty występują także u niektórych ślimaków nagoskrzelnych, które przejmują parzydełka od meduz.
Budowa knidocytów
Knidocyty pochodzą z knidoblastów, które znajdują się w ektodermie lub gastrodermie. Po zróżnicowaniu, knidoblasty przesuwają się do naskórka, gdzie przekształcają się w komórki parzydełkowe. Wewnątrz komórki znajduje się kulisty lub owalny pęcherzyk (kapsułka) z elastyczną, dwuwarstwową ścianą. Cytoplazma i jądro są zepchnięte ku krawędzi.
Kapsułka jest zwężona na jednym końcu i ma wieczko (operculum). W przypadku parzydełek typu nematocysty, obecny jest również knidocyl, czyli wyrostek czuciowy. Wewnątrz pęcherzyka znajduje się długa, zwinięta nić, która przy podrażnieniu knidocylu zostaje wyrzucona z dużą prędkością, oplatając ofiarę lub napastnika.
Mechanizm wystrzelenia nici
Wystrzelenie nici zachodzi dzięki ciśnieniu osmotycznemu, które wzrasta w wyniku uwolnienia jonów wapnia do cytoplazmy. U większości parzydełkowców, proces ten prowadzi do zniszczenia komórki parzydełkowej.
Rodzaje parzydełek
Wyróżnia się 60 do 100 rodzajów parzydełek, z których najważniejsze to:
- Nematocysty – zaopatrzone w knidocyl, ich nić zostaje odrzucona po wystrzeleniu.
- Glutynanty (haplonemy) – gładka, tępo zakończona nić, pokryta lepką substancją.
- Astomoknidy – nie mają drożnej nici, gruba i lepka, plączą ofiarę.
- Spirocysty – brak knidocylu, wzmocniony pęcherzyk, skręcona spiralnie nić.
Knidocyty są najliczniej rozmieszczone wokół otworu gębowego oraz na ramionach parzydełkowców.
Podsumowanie
Komórki parzydełkowe (knidocyty) są kluczowym elementem obrony i zdobywania pokarmu przez parzydełkowce. Dzięki różnorodności rodzajów parzydełek, parzydełkowce są w stanie efektywnie reagować na różne sytuacje w swoim środowisku.
