Kołowrotek
Kołowrotek to mechaniczne urządzenie służące do wytwarzania przędzy z włókien. Choć kiedyś był powszechnie używany, w obecnych czasach jego zastosowanie jest ograniczone.
Pochodzenie
Pierwsze kołowrotki powstały w Indiach około XI wieku. Były to proste konstrukcje, które stopniowo rozwijano, wprowadzając napęd wrzeciona za pomocą korby. Kołowrotek ręczny ustąpił miejsca kołowrotkom z napędem nożnym w końcu XV wieku, które umożliwiały szybsze przędzenie włókien zwierzęcych i roślinnych.
Budowa
Kołowrotek składa się z:
- trójnożnej podstawy z kołem napędowym i wrzecionem,
- pedału, który prządka naciska stopą,
- korby połączonej z kołem napędowym,
- szpulki nałożonej na oś wrzeciona,
- skrzydełka w kształcie litery „U”, które wspiera szpulkę.
Koło napędowe działa jako koło zamachowe, a cięgno wykonane ze sznura łączy elementy napędowe. Dzięki różnym średnicom kółek pasowych wrzeciona i skrzydełka, możliwe jest jednoczesne skręcanie przędzy i nawijanie jej na szpulkę.
Przędzenie
Proces przędzenia rozpoczyna się od wyciągania pasemka włókien przez prządkę. Po uzyskaniu odcinka przędzy, nawija się go na szpulkę. Kołowrotek jest następnie gotowy do produkcji ciągłej. Prządka, regulując napięcie nitki i liczbę skrętów, może kontrolować grubość przędzy. Wymaga to dużej wprawy, a doświadczone prządki potrafią uzyskać bardzo dobre parametry przędzy.
