Koło sterowe
Koło sterowe to element urządzenia sterowego, który przypomina dużą obręcz, za pomocą której sternik kontroluje płetwę sterową. Jego duży promień umożliwia odpowiednie przełożenie na mechanizmy steru, co jednak wymaga wykonania wielu obrotów, aby osiągnąć żądane wychylenie. Koło sterowe jest powszechnie stosowane w większych jednostkach pływających, zastępując rumple, które wymagają większej siły do manewrowania.
Mechanizmy przeniesienia ruchu
Ruch koła sterowego na mechanizmy steru można przenieść na dwa sposoby:
- Cięgna (sterociągi): Używają lin lub łańcuchów nawiniętych na bęben, które poprzez układ bloków poruszają sektorem sterowym.
- Mechanizm Daviesa: Polega na zastosowaniu przeciwskrętnie nagwintowanej osi, na której zamocowane są suwaki połączone cięgnami z ramionami płetwy. Obrót koła powoduje ruch suwaki, co w efekcie obraca płetwę.
Budowa i materiały
Koło sterowe ma zazwyczaj kształt obręczy ze szprychami, zamocowane jest obrotowo na poziomej osi w kolumnie sterowej. W przeszłości szprychy były dłuższe od promienia koła, co ułatwiało obracanie i zliczanie obrotów. Obecnie, z uwagi na bezpieczeństwo, koła te stosuje się rzadziej. Klasyczne koła były wykonane z drewna i często zdobione, co czyniło je wizytówką żaglowca. Współczesne koła sterowe mają gładką obręcz, zwykle ze stali nierdzewnej lub nowoczesnych materiałów, takich jak kevlar czy włókno węglowe.
Przepisy i terminologia
Zgodnie z przepisami Polskiego Rejestru Statków, każde urządzenie sterowe z kołem musi mieć dodatkowy kwadrant do zamocowania awaryjnego rumpla. Warto zauważyć, że potocznie koło sterowe nazywane jest również szturwałem, mimo że oba terminy mają różne znaczenia.
