Kirys – Opis i Historia
Kirys to zbroja chroniąca korpus, składająca się z dwóch głównych elementów: napierśnika, który osłania pierś oraz naplecznika, który zabezpiecza plecy. Elementy te są połączone rzemieniami i klamrami w pasie, na bokach i ramionach. Dodatkowo, dolna część kirysu mogła być wzbogacona o elementy chroniące uda, takie jak nabiodrki czy fartuchy z taszkami.
Pierwotnie kirys był wytwarzany z utwardzonej skóry. Grecy produkowali go z brązu, nadając mu kształt odzwierciedlający ludzką muskulaturę. Z czasem zaczęto wykorzystywać żelazo, a w okresie starożytnym Rzymianie stosowali kirys w formie zbroi płytowej, znanej jako lorica segmentata, w I-III wieku naszej ery. W średniowieczu kirys często łączono z kolczugą lub stosowano w pełnej zbroi płytowej.
Rodzaje kirysów
- Kirys karacenowy: Używany w Polsce od XV wieku do schyłku XVIII wieku.
- Kirys husarski: Popularny w Polsce, część zbroi kirasjerskiej, stanowiący jedyną ochronę obok hełmu.
- Kirysy kamizelkowe: Dominujące na zachodzie Europy.
- Kirys w Indiach: Występował w formie zbroi zwanej „cztery lustra”.
Obecnie kirys można spotkać w wyposażeniu francuskich i włoskich gwardii reprezentacyjnych, co świadczy o jego trwałym znaczeniu w historii militariów.
Podsumowanie
Kirys, jako element zbroi, przeszedł znaczną ewolucję od utwardzonej skóry, przez brąz, aż po żelazo, a jego różne formy były wykorzystywane w różnych kulturach na przestrzeni wieków. Dziś stanowi on istotny element historii zbroi i militariów.
