Kino moralnego niepokoju
Kino moralnego niepokoju to nurt artystyczny w polskiej kinematografii, który istniał od 1976 do 1981 roku. Charakteryzował się realistycznymi filmami ukazującymi problemy współczesnego społeczeństwa pod rządami socjalizmu. Nurt ten, nazwany przez Janusza Kijowskiego, łączył twórców takich jak Andrzej Wajda, Krzysztof Zanussi, Krzysztof Kieślowski i Agnieszka Holland.
Tematyka i wpływ polityczny
Filmy kina moralnego niepokoju podejmowały krytykę dezintegracji społecznej, konformizmu oraz upadku więzi międzyludzkich. Wpłynęły na społeczne nastroje i wydarzenia polityczne, takie jak „Solidarność”. Po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce rozwój tego nurtu został zatrzymany.
Nazewnictwo i klasyfikacja
- Nazwa „kino moralnego niepokoju” została wprowadzona przez Janusza Kijowskiego w 1979 roku.
- Istniały alternatywne propozycje nazw, takie jak „kino społecznych niepokojów” czy „kino nieufności”, jednak najbardziej powszechna pozostała oryginalna nazwa.
- Wybór tytułów zaliczanych do tego nurtu bywał kontrowersyjny, obejmując filmy takie jak Personel (1975) i Matkę Królów (1982).
Geneza i rozwój
Formacja ta wykształciła się w kontekście społecznego protestu, z influencjami telewizyjnymi i literackimi. Kluczowe znaczenie miały filmy takie jak Człowiek z marmuru (1976), który nawiązywał do stalinowskiej przeszłości i krytykował ówczesny system.
Główne motywy fabularne
- Pojedynek postaw: Filmy takie jak Barwy ochronne (1976) ukazywały moralne dylematy i zderzenia poglądów.
- Przebudzenie prostych ludzi: Tematyka dotycząca zwykłych ludzi, jak w Bliznie (1976) Kieślowskiego.
- Demoralizacja jednostki: Przykładem jest Wodzirej (1977), ukazujący korupcję i walkę o pozycję.
- Opór inteligencji: Filmy takie jak Aktorzy prowincjonalni (1978) przedstawiały moralne rozterki inteligencji.
Oficjalna kontra wobec nurtu
Władze komunistyczne próbowały stworzyć własną wersję kina, np. w filmie Bilet powrotny (1979), który miał na celu promocję rządowej propagandy.
Znaczenie i wpływ
Kino moralnego niepokoju odegrało kluczową rolę w przygotowaniu społeczeństwa do upadku systemu komunistycznego w Polsce. Po zakończeniu nurtu, jego wpływy można dostrzec w późniejszych filmach krytycznych wobec rządu.
Podsumowanie
Kino moralnego niepokoju pozostaje ważnym rozdziałem w historii polskiej kinematografii, wyrażającym nie tylko artystyczne, ale i społeczne dążenia swoich twórców.
