Karol Antoni Lanckoroński
Karol Antoni Lanckoroński (1848-1933) był polskim historykiem sztuki, członkiem Polskiej Akademii Umiejętności oraz kawalerem maltańskim. Urodził się w Wiedniu, gdzie również zmarł. Pochodził z rodziny szlacheckiej; jego ojciec, Kazimierz, był szambelanem dworu cesarskiego. Lanckoroński studiował prawo na Uniwersytecie Wiedeńskim, uzyskując doktorat w 1870 roku. Choć całe życie spędził poza Polską, aktywnie angażował się w sprawy polskie, zasiadając w austriackim parlamencie i dbając o polskie wychowanie swoich dzieci.
Kariera naukowa i działalność
Lanckoroński był pasjonatem historii sztuki, szczególnie renesansu, manierystyki i wczesnego baroku. Prowadził badania archeologiczne i konserwatorskie, zdobywając uznanie jako pionier ochrony zabytków w Polsce. Był członkiem wielu towarzystw naukowych, w tym Akademii Umiejętności i Towarzystwa Archeologicznego. Otrzymał doktoraty honoris causa Uniwersytetu Berlińskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz liczne odznaczenia, w tym austriacki Order Złotego Runa.
Pałac i kolekcje sztuki
Lanckoroński zbudował pałac w Wiedniu, który stał się miejscem spotkań elit i przechowywał jego cenną kolekcję dzieł sztuki, w tym obrazy Rembrandta i Tycjana. W 2014 roku, w rocznicę jego urodzin, odsłonięto tablicę upamiętniającą pałac oraz jego zbiory. Był też właścicielem dóbr ziemskich w Polsce i Styrii, gdzie prowadził działalność edukacyjną dla dzieci chłopskich oraz fundował zakład rekonwalescencyjny dla dziewcząt.
Działalność konserwatorska
Lanckoroński aktywnie działał na rzecz ochrony zabytków, w tym na Wawelu, gdzie fundował sarkofag królowej Jadwigi. Krytykował niektóre projekty konserwatorskie, angażując się w usunięcie wojsk austriackich z Wawelu. Po I wojnie światowej uczestniczył w zwrocie zbiorów i archiwów Polsce.
Publikacje
Oprócz prac naukowych, Lanckoroński opublikował relację z podróży dookoła świata, a także kilka prac związanych z historią sztuki i konserwacją zabytków.
Życie osobiste
Lanckoroński był trzykrotnie żonaty, z drugiego małżeństwa miał syna, a z trzeciego dwie córki. Jego przodkowie sięgali do starosty małogoskiego, Samuela Lanckorońskiego.
Podsumowanie
Karol Lanckoroński był znaczącą postacią w polskiej historii sztuki i ochrony zabytków, łącząc działalność naukową z patriotyzmem i filantropią.
