„`html
Karel Čapek
Karel Čapek (ur. 9 stycznia 1890, zm. 25 grudnia 1938) był czeskim pisarzem, dramaturgiem i prozaikiem, uznawanym za pioniera fantastyki naukowej. To on jako pierwszy użył i spopularyzował termin robot w swojej sztuce R.U.R. (Roboty Uniwersalne Rossuma).
Życiorys i twórczość
Čapek urodził się w Malých Svatoňovicach, wówczas w Austro-Węgrzech, obecnie w Czechach. W latach 1917-1933 pełnił rolę redaktora w czołowych czeskich gazetach, a także był prezesem czechosłowackiego PEN klubu. W swojej twórczości łączył doświadczenia techniki z nowymi kierunkami naukowymi.
Jego utwory często wyrażały sprzeciw wobec wykorzystywania techniki w czasie wojen oraz krytykę filozoficznych i politycznych koncepcji. Do najważniejszych prac należą:
- R.U.R. – sztuka, w której po raz pierwszy użyto terminu „robot”
- Věc Makropulos – dramat o nieśmiertelności
- Továrna na absolutno – powieść z elementami science fiction
- Inwazja jaszczurów – krytyka faszyzmu
Čapek był również autorem krótkich opowiadań detektywistycznych oraz książek dla dzieci, z których najbardziej znana w Polsce to Daszeńka, czyli żywot szczeniaka.
Wybrane dzieła w polskich przekładach
- Boża męka – tłum. Stanisław Alberti
- Fabryka Absolutu – tłum. Paweł Hulka-Laskowski
- Księga apokryfów – tłum. Helena Gruszczyńska-Dębska
- Inwazja jaszczurów – tłum. Jadwiga Bułakowska
Ekranizacje jego prac
Wiele dzieł Čapka zostało sfilmowanych, głównie przez czeską kinematografię. Do najbardziej znanych ekranizacji należą:
- Loupežník (1931)
- Bílá nemoc (1937)
- Hordubal (1938)
- Krakatit (1948)
Čapek zmarł na zapalenie płuc w 1938 roku, a w 1995 roku pośmiertnie odznaczono go Orderem Tomáša Garrigue Masaryka I klasy. Jego brat Josef Čapek zginął w obozie Bergen-Belsen pod koniec II wojny światowej.
„`
