13 września, środa
13 września miał miejsce istotny rozwój wydarzeń podczas powstania warszawskiego. Po raz pierwszy radzieckie samoloty zrzuciły broń i żywność na teren Śródmieścia, a radzieckie wojska wkroczyły na Pragę. Mimo prób Niemców, brzeg Wisły pozostawał pod kontrolą powstańców, choć polskie oddziały opuściły Port Czerniakowski oraz część ul. Łazienkowskiej i Szpitala św. Łazarza.
SS-mani Dirlewangera, wspierani przez lotnictwo i działa szturmowe, zaatakowali gmach ZUS przy ul. Czerniakowskiej, który był broniony przez pluton ppor. Andrzeja Samsonowicza „Xięcia” z batalionu „Zośka”. W wyniku ataku, w płonącym budynku zginęło blisko 60 rannych pacjentów powstańczego szpitala. Ewakuacja odbywała się w trudnych warunkach, co prowadziło do strat wśród personelu medycznego oraz pacjentów. Niemcy zajęli gmach ZUS dopiero w nocy, gdzie dokonali mordu na rannych powstańcach i cywilach.
Pod ostrzałem z budynku szkoły powszechnej przy ul. Czerniakowskiej, powstańcy wycofali się z Portu Czerniakowskiego oraz z parzystej strony ul. Łazienkowskiej. W tym czasie oddziały niemieckie wysadziły mosty: Poniatowskiego, średnicowy, Kierbedzia oraz oba mosty pod Cytadelą.
Straty
Tego dnia, w rejonie ulicy Marszałkowskiej zginął kapral podchorąży Wojciech Mencel, student polonistyki i poeta, pełniący rolę dowódcy patrolu megafonów Biura Informacji i Propagandy Armii Krajowej. W walkach o gmach ZUS zginęli również:
- Ryszard Klauze, sierżant I plutonu „Sad” kompanii „Rudy”
- Wojciech Lenart, podporucznik z II plutonu „Alek” 2. kompanii „Rudy”
- Wiesław Tyczyński, żołnierz z III plutonu „Felek”
- Zbigniew Sokola-Maniecki, dowódca drużyny w 1. kompanii „Maciek”, zmarł w szpitalu na Czerniakowskiej
Wydarzenia z tego dnia ilustrują tragiczny przebieg powstania oraz heroizm walczących.
Przypisy
wrzesień, 13
