Kajetan Koźmian
Kajetan Koźmian herbu Nałęcz, ur. 31 grudnia 1771 w Gałęzowie, zm. 7 marca 1856 w Piotrowicach, był polskim prawnikiem, poetą, krytykiem literackim i teatralnym, masonem, publicystą oraz pamiętnikarzem. Pełnił wiele znaczących funkcji, takich jak referendarz Rady Stanu Księstwa Warszawskiego oraz radca stanu w Królestwie Polskim.
Rodzina i edukacja
Urodził się jako syn sędziego Andrzeja Alojzego i Anny z Kiełczewskich. Po ukończeniu studiów prawniczych w Zamościu i Lublinie, pracował w palestrze lubelskiej, gdzie poznał wielu znanych współczesnych.
Działalność zawodowa
Koźmian miał bogatą karierę urzędniczą:
- sekretarz Lubelskiej Komisji Porządkowej (1794)
- referendarz w Księstwie Warszawskim (1810)
- członek Rady Generalnej Konfederacji Królestwa Polskiego (1812)
- dyrektor administracji krajowej w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych (1821)
- senator-kasztelan Królestwa Polskiego (1829)
Był także aktywnym członkiem warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk i loży masońskiej Świątynia Izis.
Twórczość literacka
Koźmian zadebiutował jako poeta w 1800 roku bajką „Sosna i małe drzewka”. W latach 1800–1813 stworzył cykl ód, a jego prace publikowane były w różnych czasopismach. W 1881 roku ukazał się zbiór jego wierszy „Różne wiersze”, a w 1888 r. „Pisma prozą”. Jego twórczość obejmowała również krytykę literacką oraz tłumaczenia.
Ważniejsze dzieła
- Sosna i małe drzewka (1800)
- Oda na wojnę w roku 1800 (1800)
- Prośba wieśniaka do Fortuny (około 1815)
- Żywot Tadeusza Kościuszki (1828)
- Stefan Czarniecki. Poemat w 12 pieśniach (1832–1847)
Działalność polityczna
Koźmian był przeciwnikiem romantyzmu i powstania listopadowego. Podpisał akt detronizacji Mikołaja I Romanowa, co skutkowało jego potępieniem przez sejm powstańczy. Po 1831 roku osiedlił się w Piotrowicach, gdzie pozostał do końca życia.
Podsumowanie
Kajetan Koźmian, jako wybitna postać polskiego klasycyzmu, pozostawił znaczący ślad w literaturze i kulturze XIX wieku, a jego prace wciąż są przedmiotem badań i analizy.
