József Antall: Życiorys i Działalność
József Antall (ur. 28 marca 1896, zm. 24 lipca 1974) był węgierskim politykiem i prawnikiem, który odegrał istotną rolę w historii Węgier, szczególnie w czasie II wojny światowej. W latach 1939–1944 pełnił funkcję komisarza rządowego do spraw uchodźczych, a następnie ministra ds. odbudowy Węgier w rządach Zoltána Tildyego i Ferenca Nagya.
Antall urodził się w Oroszi w rodzinie zaangażowanej w walki niepodległościowe Węgier. Po ukończeniu studiów prawniczych rozpoczął pracę w różnych ministerstwach, a w 1931 roku był jednym z założycieli partii. Jako pracownik Ministerstwa Spraw Wewnętrznych wprowadzał reformy w polityce socjalnej kraju.
Działalność Polonofilska
W czasie II wojny światowej Antall zorganizował pomoc dla polskich uchodźców, przybywających na Węgry po klęsce wrześniowej. Był odpowiedzialny za rozbudowę Biura do Spraw Uchodźców, które zajmowało się ewidencjonowaniem i rozmieszczaniem uchodźców, a także wypłacaniem zasiłków. Dzięki jego działaniom i wsparciu węgierskiego duchowieństwa uratowano życie około 5 tysięcy polskich Żydów.
Antall odegrał także kluczową rolę w organizowaniu polskiego szkolnictwa na Węgrzech, m.in. poprzez otwarcie polskiego gimnazjum w Balatonboglár oraz schroniska dla polskich sierot w Vác.
Okupacja Sowiecka i Pośmiertne Uznanie
Po okupacji sowieckiej Antall został sekretarzem stanu, a później ministrem odbudowy. W 1949 roku wycofał się z aktywnej polityki, jednak jego nazwisko zostało na wiele lat wymazane z publicznej pamięci. Po 1956 roku był obserwowany przez służby bezpieczeństwa.
Zmarł 24 lipca 1974 roku w Budapeszcie. Pośmiertnie uhonorowano go licznymi odznaczeniami, w tym Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski oraz medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata. Jego działalność na rzecz uchodźców polskich oraz przyjaźń węgiersko-polską została upamiętniona przez pomniki i nazwy ulic w Polsce i Węgrzech.
Odznaczenia
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1948)
- Medal Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata (1990, pośmiertnie)
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi RP (2010, pośmiertnie)
- Uchwała Senatu RP upamiętniająca Antalla i Sławika (2014)
Bibliografia
- Antall, J. „Schronienie uchodźców: wspomnienia i dokumenty”. Warszawa, 2009.
- Antoniewicz, Z. „Rozbitkowie na Węgrzech: wspomnienia z lat 1939–1946”. Warszawa, 1987.
- Lagzi, I. „Uchodźcy Polscy na Węgrzech w latach drugiej wojny światowej”. Warszawa, 1980.
