Józef Kuraś „Ogień”
Józef Kuraś, znany pod pseudonimami „Orzeł” i „Ogień”, był żołnierzem Wojska Polskiego oraz Armii Krajowej, a także oficerem Batalionów Chłopskich i Urzędu Bezpieczeństwa. Urodził się 23 października 1915 roku w Waksmundzie, zmarł 22 lutego 1947 roku w Nowym Targu. Jego działalność w czasie II wojny światowej oraz po wojnie, w tym kontrowersje dotyczące zbrodni na ludności cywilnej, wzbudzały wiele emocji.
Życiorys
Kuraś pochodził z rodziny góralskiej. Ukończył szkołę powszechną i gimnazjum, a następnie służył w 2 pułku strzelców podhalańskich i Korpusie Ochrony Pogranicza. 13 lutego 1939 roku ożenił się, mając syna Zbigniewa. Po wybuchu II wojny światowej walczył w kampanii wrześniowej, a po jej zakończeniu włączył się w działalność konspiracyjną.
Działalność partyzancka
- Po zamordowaniu przez Gestapo jego bliskich 29 czerwca 1943 przyjął pseudonim „Ogień”.
- W 1943 roku wstąpił do Armii Krajowej, tworząc Oddział Partyzancki „Wilk”.
- W 1944 roku przeszedł do Batalionów Chłopskich, gdzie prowadził walkę z Niemcami.
Po wojnie
Po wojnie Kuraś miał współpracować z nowymi władzami, jednak wkrótce zdezerterował z Urzędu Bezpieczeństwa i powrócił do działalności partyzanckiej. Jego oddział, znany jako „Błyskawica”, był zaangażowany w walki z organami bezpieczeństwa, w tym w akcje zbrojne oraz przeprowadzanie wyroków.
Śmierć i kontrowersje
Józef Kuraś zginął w starciu z funkcjonariuszami KBW 22 lutego 1947 roku. Jego postać budzi kontrowersje ze względu na oskarżenia o zbrodnie, w tym mordowanie Żydów oraz ataki na ludność słowacką. Po wojnie wiele organizacji, w tym Żydowski Instytut Historyczny, wskazywało na przemoc jego oddziału.
Upamiętnienie
Kuraś jest postacią upamiętnianą w Polsce. W 2006 roku odsłonięto jego pomnik w Zakopanem, a w 2023 roku Narodowy Bank Polski wydał monetę kolekcjonerską z jego wizerunkiem. Jednakże, w obliczu kontrowersji, w lutym 2024 roku ministerstwo zaprzestało organizacji wydarzeń upamiętniających go, twierdząc, że nie powinno być miejsca na hagiografię osób oskarżanych o zbrodnie.
