Joseph de Maistre
Joseph de Maistre (ur. 1 kwietnia 1753 w Chambéry, zm. 26 lutego 1821 w Turynie) był sabaudzkim filozofem politycznym, urzędnikiem i dyplomatą, uważanym za jednego z twórców tradycjonalistycznego konserwatyzmu. Jego myśli miały istotny wpływ na rozwój idei ultramontanizmu i legitymizmu, szczególnie w kontekście reakcji na rewolucję francuską.
Życiorys
De Maistre, pochodzący z rodziny francuskiej, nie identyfikował się jako Włoch ani Francuz, lecz jako Sabaudczyk. W młodości studiował prawo i pracował jako adwokat oraz urzędnik. W 1788 roku został senatorem, a jego poglądy ewoluowały z liberalnych w kierunku konserwatywnych po rewolucji francuskiej, co doprowadziło do jego emigracji do Szwajcarii w 1792 roku. Tam wyrzekł się idei rewolucyjnych, pisząc kluczowe dzieło Rozważania nad Francją.
W 1817 roku powrócił do Sabaudii, gdzie stał się czołowym teoretykiem ultrarojalizmu. Zmarł w 1821 roku, wyrażając pesymizm co do przyszłości Europy.
Ważniejsze prace
- Pochwała Wiktora Amadeusza (1775)
- Rozważania nad Francją (1796)
- O papieżu (1819)
- Wieczory petersburskie (1821)
Poglądy
De Maistre był krytykiem rewolucji francuskiej, argumentując, że narusza ona naturalny porządek społeczny oraz boskie zasady rządzące światem. Jego filozofia opierała się na przekonaniu, że instytucje polityczne powinny być zgodne z prawami naturalnymi, a każde naruszenie tradycji prowadzi do chaosu.
W swoich pracach podkreślał znaczenie autorytetów, przesądów oraz tradycji jako fundamentów stabilnego społeczeństwa, sprzeciwiając się ideom emancypacyjnym i utopijnym. Opowiadał się za absolutyzmem jako formą rządów, która mogłaby zapobiec rewolucjom.
Oddziaływanie
Jego poglądy wywarły znaczący wpływ na konserwatyzm w XIX wieku, zwłaszcza w kontekście reakcji na liberalizm. Jego myśli były inspiracją dla takich myślicieli jak L. de Bonald oraz J. Donoso Cortés. W Polsce jego idee były rozwijane przez Henryka Rzewuskiego oraz emigracyjnych ultramontanów po powstaniu styczniowym.
Wydania w Polsce
- O papieżu (2008)
- Wieczory petersburskie (2011)
- O Rewolucji, Suwerenności i Konstytucji… (2019)
Bibliografia
- G. Latreille: Joseph de Maistre et la papauté. Paris 1906.
- E. Dermenghem: Joseph de Maistre mistique. Paris 1923.
- J. Szacki: Kontrrewolucyjne paradoksy. Warszawa 1965.
De Maistre pozostaje jedną z kluczowych postaci w historii myśli konserwatywnej, a jego prace wciąż stanowią temat badań i dyskusji.