José Ortega y Gasset
José Ortega y Gasset (1883-1955) był hiszpańskim filozofem i eseistą, który znacząco wpłynął na myśl filozoficzną XX wieku.
Życiorys
Urodził się w Madrycie jako syn dziennikarza. Uczył się w Maladze, a następnie w Salamance, gdzie krótko studiował pod kierunkiem Miguela de Unamuno. W 1904 roku uzyskał doktorat z filozofii w Madrycie, publikując rozprawę „Groza wieku tysięcznego”.
W 1905 roku udał się do Niemiec, gdzie studiował na prestiżowych uczelniach, co miało ogromny wpływ na jego rozwój intelektualny. Pod wpływem takich myślicieli jak Hermann Cohen i Georg Simmel, stał się neokantystą. Po powrocie do Hiszpanii objął katedrę metafizyki na uniwersytecie w Madrycie, a jego esej Adam w raju z 1910 roku zyskał dużą popularność.
Ortega y Gasset krytykował tradycyjną filozofię hiszpańską, szczególnie spirytualizm Krauzowskiego, nazywając swoją filozofię racjowitalizmem. W swoich pracach podkreślał znaczenie racjonalnego poznania i jednostkowego życia jako fragmentu większej całości.
W okresie dyktatury de Rivery angażował się w walkę z faszyzmem i był aktywnym członkiem Kortezów. Po wojnie domowej emigrował do Holandii, Argentyny i Francji, gdzie pisał kluczowe prace, takie jak „Historia jako system” (1941). Po powrocie do Hiszpanii w 1946 roku skupił się na pracy naukowej.
Przekłady na język polski
- Medytacje o „Don Kichocie”, Wyd. Muza, Warszawa 2008
- Dehumanizacja sztuki i inne eseje, Wyd. Czytelnik, Warszawa 1980
- Bunt mas, Wyd. PWN, Warszawa 1982
- Wokół Galileusza, Wyd. Spacja, 1993
- Rozmyślania o Europie, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, 2006
Bibliografia
- Joxe Azurmendi, Ortega y Gasset, Donostia: Elkar, 2006
- Eugeniusz Górski, Jose Ortega y Gasset i kryzys ideologii hiszpańskiej, Ossolineum, 1982
- Krzysztof Polit, Kryzys cywilizacji Zachodu w myśli Jose Ortegi y Gasseta, Wyd. UMCS, 2005
José Ortega y Gasset zmarł 18 października 1955 roku, pozostawiając po sobie bogaty dorobek intelektualny i wpływ na współczesną filozofię.
