John von Neumann
John von Neumann, właściwie János Lajos Neumann, był wybitnym węgiersko-amerykańskim naukowcem, urodzonym 28 grudnia 1903 roku w Budapeszcie i zmarłym 8 lutego 1957 roku w Waszyngtonie. Jego prace obejmowały matematykę, informatykę, fizykę oraz inżynierię chemiczną. Był jednym z głównych twórców teorii gier oraz teorii automatów komórkowych, a także przyczynił się do rozwoju mechaniki kwantowej i prognoz meteorologicznych.
Życiorys
Pochodzenie i młodość
John von Neumann pochodził z żydowskiej rodziny bankierskiej. Już w dzieciństwie wykazywał niezwykłe zdolności matematyczne, potrafiąc szybko dzielić wielkie liczby i cytować teksty z pamięci. Uczył się w Budapesti Evangélikus Gimnázium, gdzie jego nauczycielem matematyki był László Rátz. W wieku 17 lat opublikował swój pierwszy artykuł naukowy.
Studia i badania
Po ukończeniu szkoły średniej studiował na uniwersytetach w Europie, w tym w Budapeszcie, Getyndze i Berlinie. W 1930 roku przeniósł się do Stanów Zjednoczonych, gdzie rozpoczął pracę na Uniwersytecie Princeton. W 1933 roku objął profesurę w Institute for Advanced Study. Von Neumann wniósł znaczący wkład w logikę matematyczną, teorię mnogości i analizę matematyczną, a także napisał książki dotyczące mechaniki kwantowej i teorii gier.
Od 1943 roku brał udział w projekcie Manhattan, gdzie pracował nad pierwszą bombą atomową oraz architekturą komputerową, znaną jako architektura von Neumanna. Jego prace przyczyniły się do rozwoju numerycznych prognoz pogody, za co w 1956 roku otrzymał nagrodę Amerykańskiego Towarzystwa Meteorologicznego.
Życie prywatne
John von Neumann był osobą towarzyską, dwukrotnie żonaty, miał jedną córkę. Jego dom w Princeton był miejscem znanych spotkań towarzyskich, znanych jako Princeton-Parties.
Zaangażowanie polityczne
Von Neumann był również aktywny politycznie. Przed zrzuceniem bomby atomowej na Japonię uczestniczył w Target Committee, gdzie rekomendował celowanie w Kioto. Brał udział w projektach związanych z bronią jądrową i rakietami balistycznymi.
Kalendarium
- 1925 – uzyskanie tytułu bakałarza w inżynierii chemicznej
- 1926 – doktorat z matematyki na Uniwersytecie w Budapeszcie
- 1930 – emigracja do Stanów Zjednoczonych
- 1932 – publikacja książki „Matematyczne podstawy mechaniki kwantowej”
- 1937 – nabycie obywatelstwa amerykańskiego
- 1944 – publikacja „Teorii gier i zachowania ekonomicznego”
- 1945 – wydanie „First Draft of a Report on the EDVAC”
- 1956 – Nagroda Enrica Fermiego
