James „Jim” Thorpe
James „Jim” Thorpe (Jacobus Francisus Thorpe, Wa-To-Huk) był amerykańskim sportowcem pochodzenia indiańskiego, urodzonym 28 maja 1888 roku w Terytorium Indiańskim (dzisiejsza Oklahoma). Zdobył dwa złote medale olimpijskie w 1912 roku w pięcioboju i dziesięcioboju. Po 70 latach niesłusznej dyskwalifikacji za epizod w sporcie zawodowym, został zrehabilitowany w 1982 roku. Thorpe jest uznawany za jednego z najwybitniejszych sportowców XX wieku.
Młodość i edukacja
Thorpe urodził się w rodzinie o mieszanych korzeniach indiańskich i europejskich. Rozpoczął naukę w indiańskiej szkole, jednak po śmierci matki zrezygnował z nauki i pracował w stadninie koni. Jego talent sportowy ujawnił się w szkole w Carlisle, gdzie trenował pod okiem znanego trenera Glena Warnera.
Osiągnięcia sportowe
- W 1911 roku zdobył ogólnokrajową sławę jako gracz futbolowy, prowadząc drużynę Carlisle do sukcesów.
- Na igrzyskach olimpijskich w 1912 roku zdobył dwa złote medale w lekkoatletyce.
Dyskwalifikacja
Po igrzyskach Thorpe został zdyskwalifikowany za naruszenie zasad amatorstwa, gdy ujawniono, że wcześniej grał w baseball za wynagrodzenie. Międzynarodowy Komitet Olimpijski odebrał mu medale oraz status olimpijczyka w 1913 roku, co wywołało kontrowersje, ponieważ złamał własne zasady dotyczące protestów.
Kariera zawodowa
Po utracie statusu amatora, Thorpe grał w profesjonalnych drużynach baseballowych i futbolowych, w tym w New York Giants oraz Canton Bulldogs. Był również pierwszym prezesem American Professional Football Association, przekształconej później w NFL.
Ostatnie lata życia
Po zakończeniu kariery sportowej Thorpe zmagał się z problemami finansowymi i osobistymi. Po rozwodzie z pierwszą żoną, miał problemy ze zdrowiem i zmarł 28 marca 1953 roku.
Pośmiertne uznanie
- W 1982 roku rehabilitowano jego tytuły olimpijskie.
- W 2022 roku uznano go za jedynego złotego medalistę w pięcioboju i dziesięcioboju.
- W 2024 roku przyznano mu pośmiertnie Prezydencki Medal Wolności.
Bibliografia
- Rosemary Kissinger Updyke: Jim Thorpe, the Legend Remembered, 1997
- David Wallechinsky: The Complete Book of the Summer Olympics, 2000
