Język Suahili
Język suahili, znany również jako kiswahili, jest językiem bantu używanym w Afryce Środkowej i Wschodniej, szczególnie w Tanzanii, Kenii, Demokratycznej Republice Konga i Ugandzie. Funkcjonuje jako język kontaktowy i urzędowy w kilku krajach oraz w Unii Afrykańskiej. Obecnie zapisywany jest alfabetem łacińskim, a wcześniej używano alfabetu arabskiego.
Język ten jest używany przez około 800 tysięcy osób jako język ojczysty oraz przez 30–50 milionów jako drugi język. Standardową odmianą suahili jest dialekt unguja z Zanzibaru.
System Fonologiczny
- Samogłoski: 5 podstawowych samogłosek: /a/, /e/, /i/, /o/, /u/ oraz 3 dyftongi: /ai/, /ei/, /au/.
- Spółgłoski: Język suahili jest językiem tonicznym, z akcentem zaznaczanym przez podniesiony ton sylaby.
Morfologia
Rzeczowniki w suahili są podzielone na klasy, a liczba mnoga traktowana jest jako osobna klasa. Różne klasy rzeczowników mają różne cechy:
- Klasa 1 i 2: Rzeczowniki oznaczające ludzi.
- Klasa 3 i 4: Obejmuje obiekty traktowane jak ożywione, np. rośliny.
- Klasa 5 i 6: Rzeczy mogące występować pojedynczo lub zbiorowo.
- Klasa 7 i 8: Rzeczowniki nieożywione i zdrobnienia.
- Klasa 9 i 10: Nazwy zwierząt, owoców, przedmiotów codziennego użytku.
- Klasa 14: Rzeczowniki abstrakcyjne i nazwy krajów.
Składnia
W suahili występuje kongruencja, polegająca na dostosowaniu formy gramatycznej określeń do prefiksu klasy rzeczownikowej. Przykłady:
- m
m m – „jedno ładne dziecko” - wa
wa wa – „troje ładnych dzieci” - ki
ki ki – „jedna ładna książka” - vi
vi vi – „trzy ładne książki”
Słownictwo
Zasób leksykalny suahili składa się głównie ze słownictwa bantu (72%) oraz zapożyczeń z języka arabskiego (23%). Inne źródła to angielski (2%), perski (1,6%), portugalski (1%) i hindustani (1%).
Suahili posiada bogate słownictwo dotyczące różnych tematów, takich jak jedzenie, zwierzęta, liczebniki oraz codzienne zwroty.
Podsumowanie
Język suahili odgrywa istotną rolę w komunikacji w Afryce Wschodniej, łącząc różnorodne kultury i społeczności. Jego struktura gramatyczna oraz bogactwo leksykalne czynią go językiem fascynującym i ważnym w regionie.
