Język Pendżabski
Język pendżabski (ਪੰਜਾਬੀ) to język z grupy indoaryjskiej, używany przez ponad 28 milionów osób w regionie Pendżab, który leży na pograniczu Indii i Pakistanu. W Indiach jest językiem urzędowym w stanie Pendżab, natomiast w pakistańskiej prowincji Pendżab nie posiada statusu urzędowego.
Język lahnda, znany także jako język zachodniopendżabski, jest czasami uznawany za odmianę pendżabskiego, mimo że klasyfikowany jest jako odrębny język z około 60 milionami użytkowników. Pendżabski język literacki, oparty na centralnym dialekcie madźhi, jest wspólny dla obu dialektów Pendżabu, co powoduje częste włączenie dialektów lahnda do pendżabskiego.
W regionie Dżammu stosuje się także język dogri, który niegdyś uważano za odmianę pendżabskiego, obecnie klasyfikowany jest jako jeden z języków pahari. Język pendżabski wyróżnia się tonalnością wśród języków indoaryjskich.
Pismo
W zależności od kraju, język pendżabski jest zapisywany w piśmie szachmukhi (w Pakistanie) lub gurmukhi (w Indiach). Pismo gurmukhi jest używane w tekstach i ceremoniach religijnych przez ponad 15 milionów wyznawców sikhizmu.
Dialekty
Język pendżabski dzieli się na kilka dialektów:
- Zachodnie:
- Multani – bliski dialektowi centralnemu, klasyfikowany jako odrębny język w ramach makrojęzyka lahnda
- Pothohari – używany w okolicach Rawalpindi
- Hindko – występujący w regionie Hazara, z odmiennym słownictwem
- Centralny:
- Madźhi – używany w Amritsarze i Lahaurze, uznawany za najczystszy dialekt, stanowi podstawę języka standardowego
- Wschodnie:
- Doabi
- Malwai – z Ludhiany, zachodnia część dystryktu Patiala
- Pudahi – wschodnia część dystryktu Patiala, z cechami przejściowymi między pendżabskim a hindi
Podsumowanie
Język pendżabski jest istotnym elementem kultury w regionie Pendżabu, z różnorodnymi dialektami i unikalnym systemem pisma, które odzwierciedlają bogate dziedzictwo tego języka.
