Język Paszto
Język paszto (pasztuński, afgański) to język z rodziny indoeuropejskiej. Jest jednym z języków urzędowych Afganistanu obok dari. Używany jest głównie przez Pasztunów w Afganistanie i Pakistanie, a liczba jego użytkowników szacowana jest na 40-50 milionów, z czego około 50% mieszkańców Afganistanu posługuje się nim jako pierwszym językiem.
Zasięg geograficzny
Język paszto jest używany na obszarze od Heratu w Afganistanie, przez Kandahar, aż po Peszawar w Pakistanie. W wyniku migracji, szczególnie po radzieckiej interwencji w Afganistanie, wielu Pasztunów zamieszkało w Iranie i Pakistanie. Szacuje się, że 8 milionów Afgańczyków i 6 milionów Pakistańczyków posługuje się tym językiem na co dzień.
Dialekty
Istnieją dwie główne odmiany paszto:
- Paszto w Afganistanie, standard oparty na dialekcie Kandaharu.
- Pachto w Pakistanie, oparty na dialekcie Peszawaru.
Fonetyka
Samogłoski
W języku paszto występują różne samogłoski oraz dyftongi, takie jak [aj], [aw], [əj].
Spółgłoski
Niektóre spółgłoski występują tylko w zapożyczeniach i mogą być zastępowane przez inne dźwięki w zależności od dialektu.
Gramatyka
Język paszto charakteryzuje się szykiem zdania SOV, gdzie wyraz określający stoi przed określanym. Brak jest rodzajników, a istnieją dwa rodzaje (męski i żeński) oraz dwa przypadki (mianownik i obiektywny). Czasowniki często odmieniają się za pomocą czasownika posiłkowego ko.
Podstawowe wyrażenia
Powitania
- assalam alaykum – pokój wam
- walaykum – i wam pokój
Pytania o zdrowie
- cənga je – jak się masz?
Podziękowania
- mehrabani – dziękuję
Pożegnania
- xuday pə aman – do widzenia
Liczebniki
- 1 – yaw
- 2 – dwa
- 3 – dre
- 4 – calor
- 5 – pindzə
- 6 – špa
- 7 – owə
- 8 – atə
- 9 – nə
- 10 – ləs
Podsumowanie
Język paszto jest istotnym językiem w regionie Afganistanu i Pakistanu, z bogatą historią i charakterystyczną gramatyką. Jego zróżnicowanie w dialektach i fonetyce odzwierciedla bogactwo kulturowe Pasztunów.
