Język judeowłoski
Język judeowłoski, znany również jako italkian (giudeo-italiano), to grupa dialektów romańskich używanych przez Żydów w Włoszech oraz na wyspie Korfu. Obecnie jest prawie całkowicie wymarły.
Historia
Pierwsze wzmianki o języku judeowłoskim sięgają X wieku. Język ten powstał na bazie lokalnych dialektów włoskich, wzbogacony o zapożyczenia z hebrajskiego i innych języków żydowskich. Żydzi określali go jako La`az (לעז), co oznacza „język obcy”. Zapis odbywał się alfabetem hebrajskim. W XVI wieku zaczęto go nazywać włoskim, a w 1942 roku Solomon Birnbaum wprowadził termin italkian.
Od XIX wieku język ten był wypierany przez włoski i zaczął być zapisywany alfabetem łacińskim. Obecnie około 4000 osób zna dialekty judeowłoskie, z czego tylko 200 posługuje się nimi biegle.
Cechy języka
Dialekty judeowłoskie charakteryzują się tworzeniem słów z rdzeni hebrajskich z dodatkiem włoskich przyrostków, takich jak:
- axlare (jeść)
- gannaviare (kraść)
- dabberare (mówić)
- lekhtire (iść)
W dialektach tych występują również zapożyczenia z języków ladino i jidysz.
Dialekty judeowłoskie
- giudeo-ferrarese (Ferrara)
- giudeo-fiorentino (Florencja)
- giudeo-mantovano (Mantua)
- giudeo-modenese (Modena)
- giudeo-piemontese (Piemont)
- giudeo-reggiano (Reggio Emilia)
- giudeo-romanesco (Rzym)
- giudeo-veneziano (Wenecja)
- giudeo-livornese (Livorno) – dialekt mieszany z ladino i judeoportugalskim
Na wyspie Korfu używano dwóch dialektów judeowłoskich, opartych na sycylijskim i weneckim.
