Język gruziński
Język gruziński (gruz. ქართული ენა) jest językiem kartwelskim, używanym przez około 7,5 miliona ludzi, w tym 4,2 miliona w Gruzji, gdzie jest językiem urzędowym. Inne znaczące grupy mówiące w tym języku znajdują się w Turcji, Rosji, USA oraz niewielkie w Iranie i Azerbejdżanie. Gruziński jest również językiem literackim dla niektórych wspólnot etnicznych w Gruzji, takich jak Swanie, Megreli i Lazi.
Klasyfikacja i historia
Język gruziński należy do południowokaukaskiej rodziny językowej. Jest zapisywany alfabetem gruzińskim, który wywodzi się z pisma syryjskiego. Jego tradycja piśmiennicza sięga V wieku, a najstarszym znanym dziełem jest żywot św. Szuszanik (V w.). Najważniejszym dziełem literackim jest epos „Rycerz w tygrysiej skórze” autorstwa Szoty Rustawelego. W historii języka wyróżnia się dwa okresy: starogruziński (V–XI w.) oraz nowogruziński (od XII w.).
Dialektologia
Język gruziński jest zróżnicowany dialektalnie, z 18 dialektami podzielonymi na dwa główne zespoły: wschodni i zachodni. Dialekty są wzajemnie zrozumiałe, mimo różnic. Współczesny dialekt literacki oparty jest na narzeczach kartlijskim i kachetyjskim.
- Północno-wschodnie: chewsurecki, pszawecki, tuszecki
- Wschodnie: kachetyjski, ingilojski, ferejdański
- Środkowe: kartlijski, dżawachecki
- Południowo-zachodnie: guryjski, adżarski
- Północno-zachodnie: imerecki, leczchumski
Charakterystyka gramatyczna
Język gruziński jest aglutynacyjny z bogatą fonetyką i 28 spółgłoskami. Posiada 5 samogłosek oraz siedem przypadków:
- Mianownik: podstawowa forma rzeczownika
- Ergatyw: oznacza podmiot dla niektórych form czasownika
- Celownik: oznacza dopełnienie dalsze
- Dopełniacz: oznacza przynależność
- Narzędnik: określa narzędzie lub środek
- Adwerbial: tworzy przysłówki z przymiotników
- Wołacz: używany rzadko, często w kontekście religijnym
Wzory odmiany
Rzeczowniki kończące się na spółgłoskę mają w mianowniku końcówkę -ი, natomiast te kończące się na samogłoski zmieniają tę końcówkę w zależności od typu. Współczesny gruziński używa formy liczby mnogiej z końcówką -eb-, jednak w niektórych dialektach można spotkać starszą deklinację z końcówką -n-.
