Jeździec Bamberski
Jeździec Bamberski (niem. Der Bamberger Reiter) to kamienna rzeźba z XIII wieku, przedstawiająca ukoronowanego mężczyznę w stroju rycerskim na koniu. Dzieło to znajduje się w archikatedrze św. Piotra i św. Jerzego w Bambergu i jest uznawane za pierwszy zachowany od czasów antycznych posąg konny.
Wygląd
Rzeźba ma naturalną wielkość i ukazuje mężczyznę w dynamicznie fałdowanych szatach. Jego młoda twarz, widoczna w profilu, jest ożywiona sugestywnym zwrotem głowy. Jeździec nosi ozdobną koronę, a poruszone tylne kopyto konia sugeruje moment zatrzymania. Całość stoi na zdobionej konsoli, a nad głową jeźdźca znajduje się baldachim o architektonicznej formie.
Analiza i interpretacja
Jeździec Bamberski jest uznawany za pierwszy monumentalny pomnik konny po epoce antycznej i jest jednym z pierwszych przykładów studiów nad końskim rzędem. Widoczna podkowa jest pierwszym zobrazowaniem tego przedmiotu w sztuce. Tożsamość jeźdźca jest dyskusyjna; niektórzy badacze sugerują, że może to być wizerunek jednego z niemieckich władców, świętego Jerzego lub Mesjasza z Objawienia świętego Jana.
Możliwe jest, że rzeźba miała związek z ówczesnymi wyprawami krzyżowymi, a jej ikonografia może odnosić się do wątku maryjnego w katedrze bamberskiej. Energia zwrotu głowy jeźdźca może symbolizować spojrzenie na gwiazdę betlejemską, co sugerowałoby związek z Pokłonem Trzech Króli.
Artystycznie, Jeździec Bamberski łączy się z figuralnymi cyklami (Zwiastowanie, Nawiedzenie) oraz rzeźbami z transeptu katedry w Reims, gdzie przedstawione są pełnoplastyczne wizerunki królów. Po wykonaniu rzeźby artyści przenieśli się do Moguncji i Magdeburga, gdzie istnieje analogiczna figura Jeźdźca Magdeburskiego przed tamtejszym ratuszem.
