Jerzyk alpejski (Tachymarptis melba)
Jerzyk alpejski, znany również jako jerzyk skalny, to średniej wielkości ptak z rodziny jerzykowatych (Apodidae). Jego zasięg obejmuje góry południowej Europy, Azji i Afryki, a w Polsce jest obserwowany bardzo rzadko. Gatunek ten nie jest zagrożony wyginięciem, a jego status IUCN to LC (Least Concern).
Morfologia
Jerzyk alpejski jest zauważalnie większy od jerzyka zwyczajnego. Charakterystyczne cechy to:
- Wygląd: Szarobrązowe upierzenie, biała plama na podgardlu oraz duża biała plama na brzuchu.
- Wymiary średnie: Długość ciała 21 cm, rozpiętość skrzydeł 57 cm, masa ciała około 100 g.
Zasięg występowania
Jerzyk alpejski gniazduje w południowej Europie, północnej Afryce, na Bliskim Wschodzie oraz w Himalajach. Zimowiska znajdują się głównie w subsaharyjskiej Afryce. W Polsce sporadycznie zalatuje, zaledwie 15 stwierdzeń odnotowano do końca 2021 roku.
Biotop
Preferuje góry i osiedla ludzkie, choć sporadycznie występuje także na nizinach.
Pożywienie
Jerzyk alpejski żywi się głównie owadami, które łapie w locie.
Lęgi
- Gniazdo: Gniazduje kolonijnie w szczelinach skalnych, rzadziej w budynkach lub pod mostami.
- Jaja: W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając od 1 do 6 jaj. Wysiadywanie trwa 17-28 dni.
- Pisklęta: Opuszczają gniazdo po 53-66 dniach od wyklucia.
Status i ochrona
Jerzyk alpejski jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC) przez IUCN. Liczebność światowej populacji szacuje się na 1-2,5 miliona dorosłych osobników. W Polsce gatunek ten podlega ścisłej ochronie gatunkowej.
Podgatunki
Wyróżnia się 10 podgatunków jerzyka alpejskiego:
- T. m. melba – południowa Europa do północno-zachodniego Iranu
- T. m. tuneti – Maroko przez Bliski Wschód do zachodniego Pakistanu
- T. m. archeri – północna Somalia do Jordanii
- T. m. maximus – góry Ruwenzori w Kongo i Ugandzie
- T. m. africanus – Etiopia do RPA
- T. m. marjoriae – Namibia do RPA
- T. m. willsi – Madagaskar
- T. m. nubifugus – Himalaje
- T. m. dorabtatai – Indie
- T. m. bakeri – Sri Lanka
Proponowany podgatunek striatus, opisany z Kenii, uznany jest za synonim africanus.