Jeremy Bentham
Jeremy Bentham (1748-1832) był angielskim prawnikiem, filozofem i ekonomistą, znanym jako reformator instytucji prawnych i społecznych oraz prekursor pozytywizmu prawniczego. Uznawany jest za jednego z głównych przedstawicieli liberalizmu i twórcę koncepcji utylitaryzmu.
Doktryny
Bentham twierdził, że celem człowieka jest unikanie bólu i dążenie do przyjemności, co powinno również być celem społeczeństwa. Wierzył, że maksymalizacja szczęścia jest głównym zadaniem państwa i prawa.
W jego ujęciu człowiek to istota racjonalna, która podejmuje decyzje na podstawie analizy zysków i strat (tzw. „rachunek szczęśliwości”). Uważał, że moralność polega na dążeniu do „największego szczęścia największej liczby ludzi”. Bentham był zwolennikiem demokracji, a także krytykiem monarchii i Izby Lordów.
W zakresie prawa, Bentham uznawał wolę suwerena za źródło prawa i twierdził, że obywatele podporządkowują się władzy, gdy korzyści z posłuszeństwa przewyższają przykrości z nim związane. Postulował, by zasady współżycia społecznego były jasne i znane, co pozwalałoby na racjonalną kalkulację unikającą naruszeń prawa. Jego podejście doprowadziło do rozwoju kierunku analitycznego w prawie, kontynuowanego przez Johna Austina i Jamesa Milla.
Bentham był również zwolennikiem równouprawnienia kobiet i przeciwnikiem penalizacji homoseksualizmu. Po jego śmierci, zgodnie z wolą, jego zwłoki zostały poddane naukowym badaniom, a następnie stworzono „auto-ikonę”, która obecnie znajduje się w University College w Londynie.
Nawiązania w kulturze popularnej
- Postać Johna Locke’a z serialu „Zagubieni” używa pseudonimu „Jeremy Bentham”, co nawiązuje do idei utylitaryzmu.
