Jelonek rogacz (Lucanus cervus) – jeden z największych chrząszczy w Polsce, należy do rodziny jelonkowatych. Podlega częściowej ochronie gatunkowej.
Wygląd
Jest barwy ciemnobrązowej. Osiąga 6 cm długości (bez żuwaczek). Wielkość ciała waha się jednak znacznie w obrębie gatunku (zarówno wśród samców, jak i samic). Żuwaczki samca są potężnie rozwinięte i wydłużone, przypominające kształtem poroże jelenia – stąd polska i łacińska nazwa gatunku. Samice posiadają dużo mniejsze żuwaczki. Jelonek żyje w lasach dębowych, żywiąc się głównie sokiem wyciekającym z pni drzew. Owady dorosłe występują w czerwcu. Jak większość chrząszczy, posiadają zdolność lotu, gdyż błoniaste skrzydła drugiej pary są dobrze wykształcone.
Larwa i poczwarka
Larwa jelonka ma postać pędraka, żyje w zmurszałym drewnie (zwykle w części spodniej, przy ziemi) i żywi się jego fragmentami. Rozwój larwy trwa około pięciu lat; po tym okresie przepoczwarcza się ona w ziemi. W pełni wykształcone chrząszcze pozostają tam aż do następnej wiosny. wyprodukowanej w 1986 w Trydencie.
Plik:Albrecht Dürer – Hirschkäfer (1505).jpg|Wizerunek jelonka wykonany w 1505 roku przez A. Dürera
Plik:Albrecht Dürer – Adorazione dei Magi – Google Art Project.jpg|Hołd Trzech Króli autorstwa tego samego artysty; jelonek rogacz widoczny w prawym dolnym rogu
Waza z kwiatami, ca. 1620. Jelonek widoczny po lewej stronie wazy]]
]]
Realistyczne wizerunki jelonka spotykane są często w niderlandzkich martwych naturach, m.in. w kompozycjach kwiatowych Petera Binoita z początku XVII w.
Stylizowane przedstawienia chrząszcza spotykane są w dziełach sztuki okresu secesji, m.in. w rysunkach Stanisława Wyspiańskiego i Alfonsa Muchy.
Jelonek spotykany jest również w numizmatyce i filatelistyce, szczególnie w edycjach serii poświęconych ochronie przyrody. Znaczki z nim wydały między innymi poczty Albanii, Bułgarii, Belgii, Czechosłowacji, Jugosławii, NRD, Polski, Węgier i Wielkiej Brytanii.
Narodowy Bank Polski wydał w 1997 kolekcjonerską srebrną monetę 20 zł z wizerunkiem jelonka.
Jelonek występuje również w baśniach i literaturze dla dzieci, często jako król owadów lub rycerz.
W prologu powieści Alfreda Szklarskiego Tomek w krainie kangurów (pierwszej o przygodach Tomka Wilmowskiego) jelonek jest użyty w szkolnym psikusie.
Rzadkim przypadkiem występowania tego owada w heraldyce jest nadanie przez brytyjską heroldię herbu z nim w klejnocie Williamowi Hartwellowi w początku XVI wieku. Jelonek występuje także w herbach kilku rodów o nazwisku Schröder (Schrötter, Schrödder), m.in. patrycjuszowskiej rodziny z Gdańska. Są to herby mówiące, gdyż nazwa rodziny Lucanidae w języku niem. brzmi właśnie die Schröter. Także w herbie Paulusa von Appetzhofen, założyciela zameczku namiestnikowskiego w Weingarten występują trzy jelonki złote na czarnym skosie, a w klejnocie jelonek w słup między bawolimi rogami.
Przypisy
}}
Kategoria:Jelonkowate
Kategoria:Chrząszcze Europy
Kategoria:Gatunki i podgatunki zwierząt nazwane w 1758 roku
Kategoria:Taksony opisane przez Karola Linneusza
