„`html
Jełmuń – Informacje ogólne
Jełmuń, dawnej niem. Allmoyen, to wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Sorkwity. Miejscowość znajduje się nad jeziorem Jełmuń, na jego południowym brzegu. W latach 1975–1998 była częścią województwa olsztyńskiego.
Historia
Wieś Jełmuń powstała w XIV wieku, kiedy Jan z Olszyn nadał ziemię Glandianowi i Mikołajowi. W ciągu wieków zachowała swój szlachecki charakter. W 1785 roku w miejscowości znajdowało się 14 domów, a liczba mieszkańców rosła, osiągając w 1838 roku 204 osoby. W drugiej połowie XIX wieku wzniesiono dwór, który stał się własnością rodziny von Woisky. Zabudowa wsi ukształtowała się wzdłuż jeziora, co miało wpływ na jej nazwę.
W 1818 roku szkoła w Jełmuniu kształciła 54 dzieci. Dwór przeszedł w ręce rodziny Zuhlke w 1928 roku, a po II wojnie światowej został przekształcony w mieszkania dla pracowników PGR. Od 2000 roku dwór jest w rękach prywatnych i pełni funkcję pensjonatu.
Zabytki
- Dwór klasycystyczny: Pochodzi z drugiej połowy XIX wieku, parterowy, z dachem dwuspadowym. Ryzalit w elewacji frontowej z trzema półkolistymi arkadami. Dwór usytuowany na wzniesieniu, otoczony parkiem z widokiem na jezioro.
- Cmentarz rodowy: Znajduje się w pobliżu dworu, na sąsiednim wzgórzu.
Bibliografia
- Mrągowo. Z dziejów miasta i powiatu. Pojezierze, Olsztyn, 1975.
- Małgorzata Jackiewicz-Garniec, Mirosław Garniec, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich. Dobra utracone czy ocalone?, Wydanie III, Studio Arta, Olsztyn 2001.
- Dwór Jełmuń
„`
