Jędrzej Śniadecki
Jędrzej Śniadecki (30 listopada 1768 – 11 maja 1838) był polskim lekarzem, biologiem, chemikiem, filozofem i publicystą. Urodził się w Rydlewie koło Żnina w rodzinie mieszczańskiej z pochodzeniem szlacheckim. Był młodszym bratem Jana Śniadeckiego oraz ojcem Ludwiki Śniadeckiej.
Życiorys
Wykształcenie średnie zdobył w Gimnazjum w Trzemesznie, a następnie kontynuował naukę w krakowskich Szkołach Nowodworskich. W latach 1787-1791 studiował medycynę w Szkole Głównej Koronnej, a potem w Padwie. W 1803 został profesorem chemii i medycyny w Szkole Głównej Wielkiego Księstwa Litewskiego, przekształconej później w Cesarski Uniwersytet Wileński. W latach 1806-1836 pełnił funkcję prezesa Towarzystwa Medycznego Wileńskiego. Zmarł w Wilnie i został pochowany w Horodnikach.
Praca naukowa
- Prace nad teorią procesów rozpuszczania.
- W 1808 ogłosił odkrycie nowego pierwiastka „west” (łac. Vestium), które nie zostało potwierdzone.
- Opracował polską terminologię chemiczną oraz napisał pierwszy podręcznik chemii w języku polskim.
- W 1822 jako pierwszy opisał leczenie krzywicy światłem słonecznym.
- Był pionierem higieny, dietetyki i wychowania fizycznego w Polsce.
- Autor „Teorii Jestestw Organicznych”, w której opisał procesy przemiany materii w organizmach żywych.
Publikacje
Śniadecki był autorem wielu rozpraw i artykułów, a jego prace publikowane były w renomowanych czasopismach, takich jak „Dziennik Medycyny” i „Pamiętnik Lwowski”. Niektóre ważne publikacje to:
- Początki chemii (1800)
- Teoria jestestw organicznych (1804)
- Uwagi o fizycznym wychowaniu dzieci (1805)
Upamiętnienie
- Nagroda Naukowa im. Jędrzeja Śniadeckiego przyznawana od 1972 roku.
- Utwór „Ku pamięci Jędrzeja Śniadeckiego” skomponowany przez Krzesimira Dębskiego na 250-lecie urodzin naukowca.
- Film dokumentalny „Jędrzej Śniadecki” w reżyserii Emilii Sadowskiej.
Jędrzej Śniadecki pozostawił po sobie znaczący dorobek naukowy i jest pamiętany jako jedna z kluczowych postaci polskiego Oświecenia, a jego osiągnięcia w dziedzinie chemii, medycyny i filozofii mają trwały wpływ na współczesną naukę.
