Jędrzej Moraczewski
Jędrzej Moraczewski, ps. „E. K. Pomorski”, „Edward” (1870–1944), był polskim inżynierem kolejowym, majorem Wojska Polskiego, działaczem związkowym oraz politykiem, związanym z Polską Partią Socjalistyczną (PPS). Jako premier RP pełnił funkcję od 17 listopada 1918 do 16 stycznia 1919.
Młodość
Urodził się w Trzemesznie, w rodzinie inżyniera kolejowego. Po ukończeniu Politechniki Lwowskiej, zaangażował się w działalność socjalistyczną, wstępując do Galicyjskiej Partii Socjaldemokratycznej. Politycznie aktywny był również w czasie I wojny światowej, biorąc udział w Legionach Polskich.
Działalność polityczna
W 1918 był ministrem komunikacji w Tymczasowym Rządzie Ludowym. Po ustąpieniu Ignacego Daszyńskiego, Moraczewski stworzył nowy rząd, który wprowadził m.in. powszechne prawo wyborcze i ośmiogodzinny dzień pracy. Jego gabinet zreformował wiele aspektów życia społecznego, jednak spotkał się z opozycją zarówno ze strony prawicy, jak i skrajnej lewicy.
Premier
Moraczewski objął stanowisko premiera na skutek nieudanych negocjacji z Narodową Demokracją. Jego rząd przygotował ordynację wyborczą i zainicjował reformy społeczne, ale został obalony w wyniku zamachu stanu w styczniu 1919. Po ustąpieniu z urzędu, kontynuował działalność polityczną jako poseł i wicemarszałek Sejmu.
Ministerstwo i późniejsze lata
Był ministrem robót publicznych w kolejnych rządach do 1929. W 1930 wstąpił do Centralnego Zrzeszenia Klasowych Związków Zawodowych, a później do Związku Związków Zawodowych. Po zamachu majowym w 1926, Moraczewski zrezygnował z członkostwa w PPS, ale wciąż angażował się w politykę.
Rodzina i upamiętnienie
Miał żonę Zofię, znaną działaczkę PPS oraz czworo dzieci. W 1944 zginął tragicznie w czasie II wojny światowej. Upamiętniony został nazwaniem ulic i szkół jego imieniem oraz odznaczeniami, w tym Orderem Orła Białego.
Odznaczenia
- Order Orła Białego (pośmiertnie, 2018)
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (1922)
- Krzyż Niepodległości (1931)
- Krzyż Walecznych (dwukrotnie)
Jędrzej Moraczewski pozostaje ważną postacią w historii Polski jako jeden z pierwszych premierów II Rzeczypospolitej, który wniósł znaczący wkład w reformy społeczne i polityczne.
