Jaworniki
Jaworniki (513.411; słow. i cz. Javorníky) to pasmo górskie położone na granicy zachodniej Słowacji i wschodnich Moraw. Należy do fliszowego łańcucha Karpat Słowacko-Morawskich w Zewnętrznych Karpatach Zachodnich. Granica Czech i Słowacji przebiega przez południową część głównego grzbietu, podczas gdy południowa część należy wyłącznie do Słowacji.
Pasmo ma długość około 55 km i szerokość od 12 do 23 km, rozciągając się łagodnym łukiem od Vsetína na Morawach do Czadcy na Słowacji. Jaworniki graniczą z Górami Hostyńsko-Wsetyńskimi na północy oraz z Beskidem Kisuckim i Górami Kisuckimi na wschodzie. Na południu dolina Środkowego Wagu oddziela je od Małej Fatry.
Geografia i budowa
Jaworniki są zbudowane z fliszu karpackiego, głównie piaskowców. Oś pasma tworzy mało rozczłonkowany grzbiet, otoczony przez szerokie przedgórza. Najwyższe szczyty to:
- Wielki Jawornik (Velký Javorník, 1071 m)
- Hričovec (1062 m)
- Čemerka (1052 m)
- Stratenec (1065 m)
- Mały Jawornik (Malý Javorník, 1019 m, najwyższy szczyt części morawskiej)
Większość pasma należy do zlewni Wagu, a północno-zachodnie stoki odwadniane są przez Beczwę.
Klimat i flora
Jaworniki leżą na granicy wpływów klimatu oceanicznego i kontynentalnego, charakteryzując się umiarkowanie ciepłym klimatem. W ciągu roku występuje od 60 do 100 dni z pokrywą śnieżną. Lasy w wyższych partiach dominują iglaste, głównie monokultury świerkowe, z udziałem jodły i buków. W niższych partiach lasy zostały w większości wycięte na potrzeby rolnictwa.
Ochrona i fauna
Jaworniki są obszarem chronionym, włączonym w Chránená krajinná oblasť Kysuce oraz CHKO Beskydy. Występują tu gatunki charakterystyczne dla gór średnich, takie jak niedźwiedzie brunatne i rysie. Rezerwaty, takie jak Razula i Velký Javorník, chronią pozostałości pierwotnych puszcz bukowych.
Turystyka i rekreacja
Jaworniki oferują idealne warunki do uprawiania sportów zimowych, z długimi, równymi stokami. W regionie znajdują się liczne ośrodki narciarskie, takie jak Velká Rač, Portáš i Velký Javorník. Tereny są również popularne wśród turystów pieszych i rowerowych. Wspinaczkowe atrakcje znajdują się w Skałach Czertowskich i Pulczyńskich, a na szczycie Hradisko można zobaczyć skalne miasto Izby z jaskinią o długości 40 m.
