„`html
Jatwieź Duża – Charakterystyka
Jatwieź Duża (białorus. Ятвезь Вялікая) to wieś położona w województwie podlaskim, w powiecie sokólskim, w gminie Suchowola. W latach 1954–1968 była siedzibą gromady Jatwieź Duża, a następnie włączono ją do gromady Suchowola. Miejscowość administracyjnie należy do województwa białostockiego od 1975 do 1998 roku.
Historia
Odkrycia archeologiczne z 2018 roku wskazują, że w okolicy Jatwiezi istniała osada obronna już w epoce brązu (VIII-VI wiek p.n.e.). Od VIII wieku wieś zamieszkiwali Jaćwingowie. W XIII/XIV wieku do 1795 roku Jatwieź Duża była częścią Wielkiego Księstwa Litewskiego. Ziemie te zasiedlili ludzie z terenów Wielkiego Księstwa, najprawdopodobniej z okolic Grodna.
W 1907 roku przeprowadzono badania etnograficzne, które ujawniły, że wieś była zamieszkiwana przez białoruskojęzycznych katolików. Jednak mieszkańcy nie wykształcili białoruskiej odrębności narodowej, przyjmując polską świadomość narodową. Gwara białoruska, zwana przez mieszkańców językiem prostym, jest obecnie na skraju wymarcia, ograniczona do niewielkiej grupy osób w podeszłym wieku.
W 2021 roku rodzina Kiszło z Jatwiezi Dużej otrzymała pośmiertnie odznaczenia „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata” za pomoc Żydom w czasie Holokaustu.
Kościół i Parafia
Od 1948 roku Jatwieź Duża jest siedzibą parafii rzymskokatolickiej pw. Matki Bożej Pocieszenia, należącej do dekanatu Korycin w diecezji białostockiej.
Ciekawostki
- W badaniach dialektologicznych z 1955 roku stwierdzono występowanie mazurzenia w białoruskiej gwarze mieszkańców.
- Nie zaobserwowano akania, co jest cechą literackiej odmiany języka białoruskiego, co czyni tę gwarę unikalną w regionie.
„`
