System JATO w lotnictwie
JATO, czyli Jet Assisted Take Off, to technika startu samolotów, która wykorzystuje dodatkowe silniki rakietowe do zwiększenia ciągu w przypadku przeładowanych maszyn. Termin ten często używany jest zamiennie z RATO (Rocket Assisted Take Off).
Historia i zastosowanie
Prace nad systemem JATO rozpoczęły się w latach 20. XX wieku w Niemczech, jednak pierwsze praktyczne zastosowanie miało miejsce w czasie II wojny światowej. RAF stosował JATO do wystrzeliwania myśliwców, takich jak Hawker Hurricane, z ramp zamontowanych na statkach handlowych, aby wspierać konwoje i zwalczać niemieckie samoloty obserwacyjne.
- Po misji, samoloty wodowały, a piloci byli ewakuowani na spadochronach.
- Luftwaffe także wykorzystywała technikę JATO, aby skrócić start małych bombowców z uszkodzonych pasów startowych.
Jednym z typowych systemów niemieckich były rakiety Walter HWK 500 Starthilfe, które umożliwiały ponowne użycie dzięki spadochronowi. Eksperymenty z systemem JATO prowadzone były również w Związku Radzieckim w latach 50., gdzie używano zmodyfikowanych myśliwców MiG-19.
Ewolucja i współczesne zastosowanie
Po II wojnie światowej, w miarę rozwoju silników odrzutowych, system JATO stał się rzadziej stosowany. Obecnie technika ta jest używana głównie w sytuacjach, gdy konieczne jest startowanie przeładowanych samolotów z krótkich pasów startowych.
Przykładem współczesnego użycia systemu JATO jest grupa akrobatyczna Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych, Blue Angels, która w swoich pokazach wykorzystuje samolot C-130 Hercules Fat Albert, rozpoczynający start z pomocą rakiet na krótkim dystansie poniżej 500 metrów.
Podsumowanie
JATO to technika, która odegrała istotną rolę w historii lotnictwa, szczególnie w czasach II wojny światowej. Choć dziś jest rzadko stosowana, jej zastosowania w ekstremalnych warunkach wciąż mają miejsce.
