Jarząb mączny (Sorbus aria)
Jarząb mączny, znany również jako mąkinia, to wieloletni gatunek rośliny z rodziny różowatych (Rosaceae). Występuje w dzikich formach w Europie, z wyjątkiem niektórych regionów południowo-wschodnich, a także na Kaukazie, w Makaronezji i Afryce Północnej. W Polsce można go spotkać w Karkonoszach, Tatrach i Pieninach, rzadziej na obszarach niziny.
Morfologia
Jarząb mączny charakteryzuje się zmiennym pokrojem, przybierając formę krzewu lub drzewa o wysokości od 3 do 15 m. Jego gałęzie tworzą często nieregularne korony.
- Pień i pędy: Posiada wiele pni, z ciemnoszarym, gładkim i płytko bruzdkowanym korą. Czerwone gałązki i pączki są pokryte białym filcem.
- Liście: Mają kształt podłużnoeliptyczny do jajowatego, są pierzastoklapowane, ciemnozielone z błyszczącą powierzchnią i białym kutnerem od spodu. Długość liści wynosi 6-12 cm.
- Kwiaty: Białe, duże, zebrane w płaskie wiechy, z odwrotnie jajowatymi, owłosionymi płatkami.
- Owoce: Żółtawoczerwone lub szkarłatne, kuliste, osiągające długość do 2 cm.
Biologia i ekologia
Jarząb mączny jest megafanerofitem, kwitnie w maju i czerwcu, a owoce pojawiają się od sierpnia. Rozmnaża się przez nasiona, które są rozprzestrzeniane przez ptaki (ornitochoria). Preferuje siedliska w lasach, na ich brzegach oraz na skalistych zboczach, rosnąc na glebach płytkich, gliniastych i kamienistych, szczególnie wapiennych.
Zastosowanie
- Roślina ozdobna: Często sadzona wzdłuż dróg, wyróżnia się srebrzystym zabarwieniem młodych liści, jest odporna na suszę i zanieczyszczenia powietrza.
- Sztuka kulinarna: Owoce o mącznym smaku rzadko spożywane przez ludzi, dawniej używane w wypiekach.
- Karma dla ptaków: Owoce stanowią pożywienie dla ptaków.
- Drewno: Stosowane w stolarstwie.
Podsumowanie
Jarząb mączny to wartościowa roślina, zarówno w kontekście estetycznym, jak i ekologicznym, z wieloma zastosowaniami w ogrodnictwie i przemyśle drzewnym.
