Jartypory – Wieś w Województwie Mazowieckim
Jartypory to wieś położona w województwie mazowieckim, w powiecie węgrowskim, w gminie Liw. W 1673 roku była własnością Jana Dobrogosta Krasińskiego, a w 1795 roku leżała w ziemi drohickiej województwa podlaskiego. W latach 1954-1959 wieś była siedzibą gromady Jartypory, a po jej zniesieniu weszła w skład gromady Ruchna. W okresie 1975-1998 administracyjnie przynależała do województwa siedleckiego.
Historia i Architektura
Początkowo Jartypory były folwarkiem wydzielonym z dóbr Miedzna. Wieś znajduje się w malowniczej okolicy, otoczonej lasami, przy szosie łączącej Węgrów z Małkinią i Treblinką. W centrum wsi znajduje się zabytkowy dworek z początku XIX wieku, który do 1944 roku był własnością rodziny Rawicz-Ostrowskich, a obecnie pełni funkcję szkoły podstawowej. Dwór, zbudowany z drewna, po 1944 roku został otynkowany i pokryty blachą.
Zabytki w Jartyporach
- Dwór (obecnie szkoła podstawowa) – drewniany budynek z połowy XIX wieku, reprezentujący klasycyzm. Znajduje się na planie prostokąta, z gankiem i wysokim dachem. Ganek od strony południowej został rozebrany z powodu złego stanu technicznego.
- Zespół gorzelni z końca XIX wieku – obejmujący murowaną gorzelnię oraz magazyn spirytusu, reprezentujące budownictwo przemysłowe.
- Domy z przełomu XIX i XX wieku – szczególnie wyróżniają się domy nr 21, 36, 88 i 94, z których każdy ma swoje unikalne cechy architektoniczne.
- Dom nr 94 – chałupa szerokofrontowa z dośrodkowym układem pomieszczeń.
- Dom nr 36 – chałupa z geometrycznymi motywami zdobniczymi typowymi dla początku XX wieku.
- Cmentarzyska z epoki żelaza – znajdują się na wydmowym wyniesieniu, odkryto tam liczne artefakty.
Osoby i Wspólnota Religijna
W Jartyporach urodził się biskup Józef Wysocki. Mieszkańcy wsi należą do parafii św. Piotra z Alkantary i św. Antoniego z Padwy w Węgrowie.
Linki zewnętrzne
- Kategoria: Liw (gmina)
- Kategoria: Wsze Krasińskich herbu Ślepowron
- Kategoria: Wsze szlacheckie I Rzeczypospolitej (województwo podlaskie)
