|commons = Category:Janusz Przymanowski
}}
]]
Janusz Przymanowski (ur. 20 stycznia 1922 w Warszawie, zm. 4 lipca 1998 tamże) – polski pisarz, poeta i dziennikarz, scenarzysta, tłumacz literatury rosyjskiej, pułkownik ludowego Wojska Polskiego, poseł na Sejm PRL VIII kadencji. Autor powieści Czterej pancerni i pies.
Życiorys
Skończył Gimnazjum im. Stefana Żeromskiego w Warszawie. Był uczestnikiem wojny obronnej w 1939; maturę zdał w 1940 w Szkole nr 21 w Brześciu nad Bugiem. W latach 1940–1943 internowany i więziony przez władze sowieckie pracował w kamieniołomie bazaltu, w fabryce metalurgicznej, w sowchozie i w kołchozie jako traktorzysta.
W 1943 wstąpił ochotniczo do Armii Czerwonej, jako szeregowiec piechoty morskiej. W listopadzie 1943 przeszedł do I Korpusu Polskiego w ZSRR, otrzymał przydział do 5 Brygady Artylerii Ciężkiej, w której jako oficer polityczny 4 baterii pozostał aż do okresu walk o Warszawę. W listopadzie 1944, w stopniu porucznika, został specjalnym korespondentem i zastępcą naczelnego redaktora gazety 1 Armii Wojska Polskiego „Zwyciężymy”, relacjonującym m.in. szturm Berlina.
Po zakończeniu II wojny światowej wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej. Pracował w redakcjach kilku czasopism o tematyce wojskowej: redaktor naczelny „Skrzydlatej Polski”, zastępca redaktora naczelnego „Żołnierza Polskiego”, publicysta miesięcznika „Wojsko Ludowe”.
W 1961 awansowany do stopnia pułkownika. W latach 1962–1964 członek warszawskiego Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (należał do tej partii przez cały okres jej istnienia). Od 1959 studiował na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, pracę magisterską obronił w 1966. W latach 1980–1985 był posłem na Sejm PRL. Deklarował się jako zwolennik wprowadzenia w Polsce stanu wojennego w grudniu 1981. Jako poseł na Sejm aktywnie brał udział w budowaniu w kręgach partyjnych atmosfery zagrożenia rzekomą zemstą „Solidarności”:
W stan spoczynku przeszedł w 1974. W latach 80 XX wieku był członkiem Rady Redakcyjnej organu teoretycznego i politycznego Komitetu Centralnego PZPR „Nowe Drogi”.
Przez wiele lat był członkiem Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. W latach 1988–1990 członek Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.
Zadebiutował w 1950 na łamach prasy jako prozaik. Był autorem wielu książek o tematyce wojskowej i wojennej. Zajmował się głównie udziałem Polaków w II wojnie światowej. Największą sławę przyniosła mu powieść Czterej pancerni i pies, a na podstawie jego scenariusza nakręcono serial telewizyjny o tym samym tytule. W końcowej scenie ostatniego, 21. odcinka serialu zagrał epizodyczną rolę fotografa. Spod jego pióra wyszło też ponad 200 tekstów piosenek i 2 musicale.
Życie prywatne
Był trzykrotnie żonaty. Drugą żoną była Maria Hulewiczowa, trzecią Aleksandra Przymanowska.
Wybrane utwory
* Młodym, Wyd. „Krajowa Agencja Wydawnicza”, Warszawa 1989,
* Odsiecz Europy, Wyd. „Nasza Księgarnia”, Warszawa 1983,
* Tarcza i miecz, Wyd. „Nasza Księgarnia”, Warszawa 1980
* Trójca grzeszna, Wyd. MON, Warszawa 1980
* Fortele Jonatana Koota (dla dzieci; na jej podstawie nakręcono serial animowany w latach 1980–1981), Wyd. „Nasza Księgarnia”, Warszawa 1978
* Czy na pewno jesteś patriotą?, Wyd. Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1977
* Drogi do zwycięstwa, Wyd. MON, Warszawa 1977
* Rycerze srebrnej tarczy, Wyd. Literackie, Warszawa 1976
* Zawzięty, Wyd. MON, Warszawa 1976
* Wszyscy i nikt, Wyd. MON, Warszawa 1976
* Polacy na drogach do zwycięstwa, Wyd. „Interpress”, Warszawa 1975
* Znużony, Wyd. MON, Warszawa 1974
* Listy siwiejące O wyborze celu: dróg i sposobów skutecznego postępowania ku pożytkowi wchodzących w życie napisane, Wyd. „Iskry”, Warszawa 1973
* Studzianki (reportaż historyczny), Wyd. MON, Warszawa 1971
* Czterej pancerni i pies, Wyd. MON, Warszawa 1964 (w PRL pierwsza część była lekturą do klasy V szkoły podstawowej) – pierwowzór serialu telewizyjnego pod tym samym tytułem
* Tajemnica wzgórza nr 117, Wyd. „Nasza Księgarnia”, Warszawa 1969 (w PRL była lekturą do klasy IV szkoły podstawowej)
* Rozpoznania i szarże, Wyd. MON, Warszawa 1968
* Wezwany, Wyd. MON, Warszawa 1968
* Minerzy podniebnych dróg (książka i film dla telewizji ZSRR z O. Gorczakowem), Wyd, Książka i Wiedza, Warszawa 1970
* Ze 101 frontowych nocy, Wyd. „Książka i Wiedza”, Warszawa 1961
* Chłopiec znad Wisły, Wyd. MON, Warszawa 1951
* Żołnierze czterech rzek, Wyd. MON, Warszawa 1953
* Bagnet z uralskiej stali, Wyd. Czytelnik, 1953
* Seria z Pazurem:
** Fort Zerwipazura, Wyd. MON, 1983,
** Ułan i ułanka, Wyd. MON, 1983,
** Kudłaty Saper, Wyd. MON, 1983,
** Bombowa Buki, Wyd. MON, 1984,
** Wiri z gór, Wyd. MON, 1983,
** Kanonier Wojciech, Wyd. Poznańskie, 1985,
** Lewy Róg, Wyd. MON, 1985,
** Grad zasłużony, Wyd. MON, 1985,
** Zaprzęg ratunku, Wyd. MON, 1985,
Tłumaczenia
* Błękitny promień (tyt. oryg. Аппарат „СЛ-1”, Władimir Niemcow), Wyd. „Prasa Wojskowa”, Warszawa 1950
* Tajemnicze zniknięcie inżyniera Bobrowa (tyt. oryg. Исчезновение инженера Боброва, Wiktor Saparin), Wyd. MON, Warszawa 1949
* Wąwóz Batyrłar-Dżoł (tyt. oryg. Uszczel’je Batyrłar-Dżoł, Aleksandr Studitski), Wyd. MON, Warszawa 1949
Filmografia
Filmy fabularne
* 1963 – Вызываем огонь на себя (miniserial ZSRR) – materiały do scenariusza (opowiadanie)
* 1966–1970 – Czterej pancerni i pies – scenariusz
** 1970 – Czterej pancerni i pies (odc. 21. „Dom”) – obsada aktorska (fotograf)
* 1973 – Zasieki – scenariusz, dialogi
* 1977 – Wszyscy i nikt – scenariusz, dialogi
Krótki metraż, dokument, animacja
* 1961 – Aby kwitło życie… – komentarz
* 1963 – Wioska mała jak Płowce – scenariusz, komentarz
* 1964 – Na piastowskim szlaku – scenariusz
* 1980–1981 Fortele Jonatana Koota – dialogi, słowa piosenki (-nek)
* 1981 – Glac-Plac w Fortele Jonatana Koota – słowa piosenki (-nek)
Odznaczenia
* Order Sztandaru Pracy II klasy (1965)
* Order Krzyża Grunwaldu III klasy (1946)
* Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1987)
* Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (19 sierpnia 1946)
* Krzyż Walecznych (1947, za desant na Czerniakowie podczas walk o Warszawę w 1944)
* Złoty Krzyż Zasługi (1956)
* Srebrny Krzyż Zasługi
* Medal „Za udział w wojnie obronnej 1939” (1981)
* Medal Komisji Edukacji Narodowej (1973)
* Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1978)
* Order Uśmiechu (przyznany na wniosek dzieci w 1968, a odebrany z legitymacją nr 2 w dniu 2 marca 1969 w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie)
* Krzyż Honorowy Bractwa Kurkowego Grodu Bytomskiego (21 października 1988)
* Order Przyjaźni Narodów (1988)
* Medal jubileuszowy „Czterdziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” (1985, ZSRR)
Nagrody
* Nagroda Ministra Obrony Narodowej II stopnia (1966)
* Nagroda Ministra Obrony Narodowej I stopnia (zespołowa) oraz Ministra Kultury i Sztuki za serial telewizyjny Czterej pancerni i pies (1967)
* Nagroda Prezesa Rady Ministrów za twórczość artystyczną dla dzieci i młodzieży (1977)
* Nagroda Przewodniczącego Komitetu do spraw Radia i Telewizji I stopnia za twórczą współpracę z PRiTV (1978)
* Nagroda Prezesa Rady Ministrów I stopnia w dziedzinie twórczości i sztuki estradowej (1979)
* i inne
Przypisy
Bibliografia
* Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży, Warszawa 1979.
*
Linki zewnętrzne
*
*
* [http://www.money.pl/archiwum/wiadomosci_agencyjne/iar/artykul/10;rocznica;smierci;janusza;przymanowskiego,121,0,353145.html 10. rocznica śmierci Janusza Przymanowskiego], money.pl
Kategoria:Pułkownicy ludowego Wojska Polskiego
Kategoria:Posłowie z okręgu Warszawa Śródmieście (PRL)
Kategoria:Członkowie Warszawskiego Komitetu Wojewódzkiego PZPR
Kategoria:Polscy pisarze współcześni
Kategoria:Polscy prozaicy
Kategoria:Polscy twórcy literatury dziecięcej i młodzieżowej
Kategoria:Polscy tłumacze literatury rosyjskojęzycznej
Kategoria:Politycy PPR
Kategoria:Członkowie ZBoWiD
Kategoria:Absolwenci Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego
Kategoria:Internowani w ZSRR w czasie II wojny światowej
Kategoria:Uczestnicy kampanii wrześniowej (strona polska)
Kategoria:Polacy i obywatele polscy wcieleni do Armii Czerwonej 1939–1945
Kategoria:Radzieccy żołnierze II wojny światowej
Kategoria:Żołnierze ludowego Wojska Polskiego – uczestnicy walk na froncie wschodnim
Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Walecznych (Polska Ludowa)
Kategoria:Odznaczeni Medalem Komisji Edukacji Narodowej
Kategoria:Odznaczeni medalem „Za udział w wojnie obronnej 1939”
Kategoria:Odznaczeni odznaką „Zasłużony Działacz Kultury”
Kategoria:Odznaczeni Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy
Kategoria:Odznaczeni Orderem Sztandaru Pracy II klasy
Kategoria:Odznaczeni Orderem Uśmiechu
Kategoria:Odznaczeni Srebrnym Krzyżem Zasługi (Polska Ludowa)
Kategoria:Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (Polska Ludowa)
Kategoria:Pochowani na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie
Kategoria:Pisarze związani z Brześciem
Kategoria:Pisarze związani z Warszawą
Kategoria:Ludzie urodzeni w Warszawie
Kategoria:Urodzeni w 1922
Kategoria:Zmarli w 1998
